Afete Dirençli Kent Nedir?

Öngörülmesi çoğu zaman mümkün olmayan doğal afetler meydana geldiklerinde maddi manevi anlamda çok ciddi yıkıcı sonuçlara yol açarlar. Can ve mal kaybını en aza indirmek içinse bireysel olduğu kadar bütünsel anlamda da çeşitli önlemler alınmalıdır.

İnsanların hayatlarını sürdürdükleri kentler aynı zamanda güvenli yaşam alanları olarak da bireyleri maddi ve manevi anlamda güvende tutarlar. Acil durum yönetimi ve afet durum yönetimi de bu anlamda bireyleri ve toplumları olası aferlere karşı koruyacak sistemlerdir.

Bu noktada afete dirençli kentler, doğal afetler karşısında oluşacak hasarı en aza indirerek minimum düzeyde etkilenecek bir kent anlayışı için benimsenmesi gereken yaklaşımları içerir. Kentsel dirençlilik genel itibarıyla doğal afetler ve kontrol edilemeyen insan davranışları sonucu meydana gelen kentsel riskleri tahmin etmek ve minimize için şehirlerin daha hızlı ve verimli hareket etmesi gerektiğini ifade eder. Yalnızca depremlere karşı değil, iklim krizinin neden olduğu kuraklık, seller, aşırı hava olayları gibi tüm afetlere karşı dayanıklı kentler oluşturulmalıdır. Peki dirençli kent nedir ve dirençli kent özellikleri nelerdir?

Afete Dirençli Kent Nedir?

Deprem, sel, yangın, heyelan gibi doğal afetlere karşı dayanıklı olan ve bu afetlerin neden olduğu hasarları en aza indirmek için tasarlanan kentler genel itibarıyla afete dirençli kentler olarak adlandırılabilir. Dirençli kent nedir? sorusu kısaca meydana gelebilecek yıkıcı durumlara karşı acil durum yönetimi, afet yönetimi ve risk yönetimi açısından hazırlıklı kentler, olarak yanıtlanabilir.

Bir kentin gelen şoklara adaptasyon yeteneği olarak da açıklanabilecek afete karşı kentsel dirençlilik konusuna insan yaşam odağındaki bilinçlenme olarak bakmak da mümkündür.

Dirençli Kent Yaklaşımı Nasıl Olmalıdır?

Afetlere karşı dirençli kent yaklaşımı, içerisinde birçok unsuru barındırır. Özet hâlinde sıralamak gerekirse;

• Afete dirençli kent oluşumu, bütüncül bir yaklaşımı benimser. Afete dirençli kent yaklaşımında kentlerin yeniden ayağa kaldırılması, bütüncül bir yaklaşımla ele alınarak kentlerde çevresel, ekonomik ve kültürel sürdürülebilirliğin sağlanması yönünde adımlar atılır.
• Sürdürülebilirlik çerçevesinde ilerleyen dirençli kent yaklaşımı aynı zamanda gelecek odaklı bir bakış açısına sahiptir.
• Afete dirençli kent odağında yerel yönetimler oldukça etkin roldedir. Yerel yönetimler olası afetlerle ilgili önlemler almak, kent sakinlerini bilgilendirmek vb. noktalarda önemli görevler üstlenirler.
• Kriz yönetimi konusu, afete dirençli kent planlamalarında en önemli noktalardan biridir. Meydana gelen afetler çoğu zaman kriz ortamı yarattığı için, bu durumu en doğru şekilde yönetmek hayati önem taşır. Nüfusun yoğun olarak yaşadığı kentlerde, afet öncesinde, afet sırasında ve afet sonrasında insanların ihtiyacı olan kontrolü ve güveni sağlamak için doğru bir kriz yönetimi uygulaması şarttır.
• Yenilikçilik; afete dirençli şehir kurguları için önemli bir çizgidir. Zamanın gereklerine uygun ve rotası geleceğe dönük olan dirençli kent; hareketli, yeniliğe açık ve bu anlamda sürekli gelişim içinde olan bir kavramdır.

Dirençli Kent Özellikleri Nelerdir?

Dirençli kentlerin amacı ve en önemli özelliği, var olan yaşamı ve kentsel sistemi, ani gelişen afetlere karşı koruyarak, kayıpların önüne geçmektir. Bunun yanında afete dirençli kentlerin özelliklerini şöyle sıralamak mümkündür:

Acil durumlara karşı hazırlıklı olma

Afete dirençli olarak planlanan kentler aniden gelişebilecek durumlara karşı hazırlıklıdırlar. Yangın, sel vb. gibi bir acil durumda tahribatı minimum düzeyde tutabilecek donanıma sahiptirler.

Dayanıklı yapılar ve altyapı

Afete dirençli kentlerin yapılaşma sürecinde yaşam alanlarının ve yaşamın sağlıklı şekilde devamlılığı için binalar ve altyapı sistemleri sağlam şekilde oluşturulur. Böylece hasar düzeyi en aza indirilmiş olur.

Risk yönetimi ve afet yönetimi planlaması

Afetlere dirençli şehirler meydana gelebilecek risklere karşı yönetim planlamasına sahiptir. Gelişen afetler sırasında ve sonrasında atılacak adımlar önceden planlanır ve böylece afet yönetimi konusunda bir kriz oluşmaz.

Toplumsal dayanışma ve katılım

Afete dirençli kent sistemlerinde kentin gelişim yönünde kent sakinleri de bilinçlenerek afetler karşısında dayanışmanın bir parçası olurlar.

Hızlı ve etkili müdahale

Afetlere karşı dirençli kentlerde olası afetler sonrasında kayıpları en aza indirebilmek ve insanların güvenliğini korumak adına çalışmalar hızlı ve etkin bir şekilde yürütülür.

Afete Dirençli Kent Örnekleri

Afete karşı dirençlilik tüm dünyayı yakından ilgilendiren bir konudur. Her an gerçekleşme olasılığı olan ve son derece hasar bırakan afetler karşısında bu dirençlilik örnekleri, dünya üzerinde de çeşitli uygulama alanlarına sahiptir.

Dünyada afete dirençli kent örnekleri arasında Japonya’nın Tokyo ve Kobe, Amerika Birleşik Devletleri’nin San Francisco ve Portlant, Kolombiya’nın Medellin şehirlerini saymak mümkündür.

Ülkemizde de afete dirençli kent hareketleri ile ilgili çalışmalar yürütülmektedir. Örneğin 2005 yılında imzalanan, Türkiye’nin de taraf olduğu Hyogo Protokolü ile başlayan süreç sonrası ülkemizde de kriz yönetiminden risk yönetimine geçilmesinin önemi gündeme gelmiştir.

Japonya’da 2017 yılında yapılan Sendai toplantısında ise ülkelerin ana amaçlarından birinin iklim değişikliği ve diğer etkenlere bağlı olarak dünyada artan afetlere karşısında dirençli kentler oluşturulması gerektiği ortaya konulmuştur.

Bu anlamda için Birleşmiş Kentler ve Yerel Yönetimler Teşkilatı (UCLG) ve C40 Kentleri gibi organizasyonlarla iklim değişikliği, artan nüfus, yoksulluk ve coğrafyaya bağlı kentsel riskler karşısında küresel iş birliklerinin artırılması gerekmektedir.