Mimari Akımlar ve Özellikleri

Mimari akımlar, yapıları tanımlayan ve inşa edildikleri dönem hakkında bilgi veren, kısaca yapının dönemsel ve karakteristik özelliklerini yansıtan kavramlardır. Her yapının kendine has mimari özellikleri, dili ve yapı elemanları mevcuttur.

Mimari Stiller Nelerdir?

Mimari stiller, yapıların tasarımında ve inşaatında kullanılan belirleyici öğeleri ifade etmektedir. Yapıların ait oldukları bölgelerin kültürel, tarihsel ve doğal özelliklerine göre belirlenen; biçim, ölçü, malzeme, dekorasyon ve diğer özelliklerini yansıtan tüm etmenler genel anlamda mimari stil kategorisine girer.

Mimari stil örnekleri arasında Antik Yunan ve Roma mimarisi, gotik mimari, barok mimari, neoklasik mimari, romantik mimari, art nouveau, art deco, bauhaus, postmodernist mimari gibi örnekler sayılabilir.

Ulusal Mimari Nedir?

Milli mimari ya da yerel mimari olarak da adlandırabileceğimiz ulusal mimari, genel anlamda ülke çapında kültürel mirası yansıtan mimari türdür. Ülkemizde pek çok örneği bulunan birinci ve ikinci ulusal mimarlık akımları, cumhuriyet döneminin ardından baş gösteren sanatsal ve kültürel yaklaşımın mimari alana yansımasıdır.

Mimari Tarzlar Nelerdir?

Mimari tarzlar, yapıların geçmişlerini ya da mevcut durumlarını yansıtır ve dönemsel olarak değişen özelliklerini ifade ederler. Mimari üsluplar genel itibarıyla; tarihi, modern, geleneksel, minimalist, ekolojik, sürdürülebilir vb. şeklinde sınıflandırılabilirler.

Mimari Akım Nedir?

Bir ulus ya da belli bir dönem tarafından benimsenen, o zamanın mimari anlayış ve tarzını ifade eden terim, mimari akım olarak adlandırılır. İnşa edilen yapıların estetiğinde ve tasarımında görülen mimari akımların özellikleri, yapıların dönemlerine dair bilgi verirler.

Kendi içinde modernizm, postmodernizm, art deco, bauhaus, gotik, rokoko, barok, neoklasik vb. gibi çeşitli kategorilere ayrılmakta olan mimari akımlar hakkında bilgi vermek gerekirse, bunları belli başlı başlıklarda inceleyebiliriz.

İşte başlıklar hâlinde mimari akımlar ve örnekleri:

Romanesk Mimari Nedir?

“Roma soyundan gelen” anlamı taşıyan Romanesk mimari, 10. yüzyıl sonlarında ortaya çıkıp daha sonra Gotik mimari özellikleri taşıyan bir Avrupa mimarisidir. Romanesk mimari özelliklerinde genel olarak kalın masif duvarlar kullanılmakta, cephelerde az ve öz açıklıklar ile basit biçimli kütleler göze çarpmaktadır.

Romanesk Mimari Örnekleri

• Pisa Kulesi ve Pisa Katedrali
• Londra Kalesi
• Saint Ambroggio Kilisesi

Gotik Mimari Nedir?

12. yüzyılda Fransa’da doğan Gotik mimari akımı daha sonra Avrupa’nın çeşitli ülkelerinde de kendini göstermiş, varlığını 16. yüzyılın sonlarına kadar devam ettirmiştir. Özellikle Avrupa’daki kilise ve katedrallerde görülmekte olan Gotik mimari özelliklerine baktığımızda göğe doğru yükselen görkemli yapılar, krallığın ve dinin insanlar üzerindeki gücünü simgelemektedir. Kaburgalı tonozlar, sivri kemerler, gül pencereler ve uçan payandaların yer aldığı bu mimarilerde göze çarpan en büyük detay ise yapıların uzunlamasına büyümesidir.

Gotik Mimari Örnekleri

• Köln Katedrali
• Milano Katedrali
• Notre Dame de Paris Katedrali
• Floransa Katedrali

Rönesans Mimarisi Nedir?

İtalya merkezli bir mimari akım olan ve adını İtalyanca “yeniden doğuş” anlamına gelen “Rönesans” kelimesinden alan Rönesans mimarisinin merkezinde insan vardır. Rönesans mimarisi özellikleri kapsamında göze çarpan ilk detay genellikle yarım daire kemerlerin kullanılmış olmasıdır.

Rönesans Mimari Örnekleri

• Floransa Katedrali
• Aziz Petrus Bazilikası
• San’tAndrea Bazilikası

Barok Mimari Nedir?

17. yüzyılda İtalya’nın Roma kentinde ortaya çıkmış olan Barok mimari akımı, kraliyet gücünü gösterme amacıyla daha çok saray vb. yapılarda uygulanmıştır. Barok mimari özelliklerine bakıldığında saraylarda oldukça süslü iç ve dış mekânlar, kusursuz heykeller, geniş bahçeler ve görkemli peyzaj düzenlemelerinin yer aldığı görünmektedir.

Barok Mimari Örnekleri

• Versay Sarayı
• Madrid Kraliyet Sarayı
• Beylerbeyi Sarayı

Rokoko Mimari Nedir?

Gösterişli ve süslü bezeme üslubu ile dikkat çeken Rokoko mimari akımı, 18 yüzyıl başlarında Fransa’da ortaya çıkmıştır. Rokoko mimari tarzı dönemin soylu ve aristokrat kesiminin zevkini yansıtan bir tarz olarak gösterişten uzak, sade ve zariftir.

Rokoko Mimari Örnekleri

• Dolmabahçe Sarayı
• Yıldız Sarayı
• Beylerbeyi Sarayı

Neoklasik Mimari Nedir?

18. yüzyılın ortalarında sanatçıların barok ve rokoko tarzların süslemelerine tepki vermeleriyle başlayan bir mimari akımdır. Neoklasik mimaride sanatçılar Yunan ve Roma dönemlerindeki yapıların görkemli sadeliğini örnek almışlardır. Neoklasik mimari özelliklerine bakıldığında bu tarzın kendinden önceki ağır ve süslü üslupların aksine sade ve yenilikçi bir mimari yaklaşım olması göze çarpmaktadır.

Neoklasik Mimari Örnekleri

• İstanbul Arkeoloji Müzesi
• İzmir Saat Kulesi
• Tophane Saat Kulesi

Modern Mimari Nedir?

Kökleri 19. yüzyılda gerçekleşen endüstri devriminin yol açtığı gelişmelere dayanan modern mimari, 20. yüzyılın ilk yarısında yaygınlaşan; çağın ihtiyaçlarına, sanat anlayışına ve yapı teknolojisine uygun çözümler bulma amacıyla ortaya çıkmış yenilikçi bir mimari akımdır. Modern mimari yapıtlarda rastlanan teknik detaylar; minimalist tasarım, geniş çatı çıkıntıları, büyük cam duvarlar, bant pencereler ve serbest kullanımlı açık kat planları olarak göze çarpmaktadır.

Modern Mimari Örnekleri

• Villa Savoye
• Sainte Marie de La Tourette
• İstanbul Manifaturacılar Çarşısı

Bauhaus Nedir?

Bauhaus mimari akımı; mimarlık, tasarım ve sanat dalları için oldukça önemli olan Almanya merkezli okul Bauhaus’ta ortaya çıkmıştır. Yenilikçi ve özgürlükçü bir görüş ile makineleşen üretimlerin bir bütün olarak ele alınabileceğini öne süren Bauhaus mimari akımının özellikleri arasında yalın, sade, dik açılı biçimleri barındıran bir anlayış vardır.

Avangard Mimari Nedir?

Geleneksel mimarlık anlayışının sınırlarını zorlayan bir yaklaşım olan Avangard mimari akımı, mimarlıkta ve kentlerin yeniden yapılandırılmasında etkili olmuştur. Günümüzde Avangard akım genelde dekorasyon, mobilya, giyim stili vb. olarak da kendini göstermektedir.

Art – Nouveau Mimari Nedir?

19. yüzyılda ortaya çıkan sanat akımlarından biri olarak ortaya çıkan ve ünlü ressam Gustav Klimt’in öncülüğünü yaptığı bu akım, Endüstri Devrimi’ne tepki olarak Avrupa’da doğmuştur. Art – Nouveau mimarları seri üretim sonucu ortaya çıkan ürünlerin değil, el emeği olanın göz önünde olmasını istedikleri için bu akımda; stilize edilmiş, yassı, kıvrımlı, asimetrik ve kavisli şekiller, ritmik motifler vb. unsurlar öne çıkmıştır.

Art – Nouveau Mimari Örnekleri

• Tassel Oteli
• Mısır Apartmanı
• Secession Evi

Art – Deco Mimari Nedir?

Fransa’da doğan ve 1920’lerden sonra özellikle mimaride görülmeye başlayan Art – Deco mimari, dekoratif sanat stillerinin karışımıyla ilişkili bir akım olarak nitelendirilmektedir. Art- Deco mimari akımı etkisindeki yapıtlarda ilk olarak pahalı malzeme kullanımı, düz ve keskin hatlar, aerodinamik şekiller, açık ton renk seçimi gibi detaylar öne çıkmaktadır.

Art – Deco Mimari Örnekleri

• Empire State Binası
• Ankara Garı
• Louisiana State Capitol Binası