İçindekiler
İş yerlerinde geçirilen uzun saatler ve çalışma yaşamındaki yoğunluklar göz önüne alındığında pek çok çalışanın iş yerinde kaza yaşaması oldukça muhtemeldir. Bu kazalar büyük ya da küçük olmaları fark etmeksizin işverenler tarafından iş kazası olarak Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirilmeli ve bu konuda gerekli tedbirler alınarak çalışanın güvenliği sağlanmalıdır.
İşini yapan işçiyi bedenen veya ruhen etkileyen iş kazalarını bildirmek sonrasındaki sürecin doğru yönetilmesi adına büyük önem taşır. Peki iş kazası bildirimi için gerekenler nelerdir?
İş Kazası Nedir?
Bir işçinin işini yaptığı sırada oluşan, işçiyi bedenen veya ruhen etkileyen kazaların tümü iş kazası kapsamına girmektedir. İş kazası bildirimi ise yaşanan kazaların kazanın ilgili kurumlara iletilmesi anlamına gelir. Bir iş yerinde sebebi fark etmeksizin çalışanlardan biri kaza geçirdiği takdirde iş kazası bildirimi yapmak, işverenin yükümlülüğündedir.
İşverenler yaşanan kazayı 3 günlük bildirim süresi içinde bildirmek durumundadır. Kaza bildirimini bu süreçte yapmayan işverenler Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından idari para cezasıyla karşı karşıya kalırlar.
İş Kazası Bildirimi Nasıl Yapılır?
İş yerlerinde meydana gelen tüm kazaların Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirilmesi işlemine iş kazası bildirimi denir. İş kazası bildirimlerinde dikkatli olmak hem çalışan hakları hem de işverenin sorumlulukları açısından oldukça önemlidir.
İş kazası bildirimleri doğrudan müracaat yoluyla ya da elektronik ortamlardan yapılabilir. Dijital ortam üzerinden yapılacak başvurular e-Devlet platformundan kolayca gerçekleştirilebilir. Burada dikkat edilmesi gereken nokta, çalışanların yabancı uyruklu olmaları durumunda elektronik ortamlardan bildirim yapılamayacağıdır. Böyle bir durumda Sosyal Güvenlik Kurumuna doğrudan müracaat gerekir.
Bir iş kazası yaşanması hâlinde yapılması gerekenler şöyle sıralanabilir:
- Kaza yaşandığında vakit kaybetmeden bağlı olunan kolluk kuvvetlerine ve sağlık ekiplerine haber verilir,
- Kazanın yaşandığı bölge eski hâline getirilmeden önce fotoğraflandırılır,
- Yaşanan kaza tutanak tutularak belgelendirilir,
- Kazayı bizzat görenlerin / yaşayanların ifadeleri dinlenir,
- İşveren veya işveren vekili, kaza meydana geldiği günden itibaren 3 iş gününde Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirim yapar.
İş Kazası Bildiriminde Bulunmanın Önemi
İş kazası yaşandıktan sonra işverenler belirlenen 3 iş günü içinde Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirimde bulunmadıkları takdirde çeşitli yaptırımlarla karşılaşırlar.
İlk olarak işverenin bildirim süresi içerisinde iş kazası bildiriminde bulunmaması sonrası o süre zarfında sigortalıya ödenecek geçici iş göremezlik ödeneği Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından işverenden tahsil edilir. Bu durumda işveren geciktiği her gün için sigortalının alması gereken iş göremezlik ödeneğini kuruma ödemek zorundadır.
Bağımsız çalışanların yaşanan iş kazalarını belirlenen süre içinde bildirmemeleri hâlinde iş göremezlik ödeneği, bildirim tarihinden itibaren ödenir ve bu durumda sigortalı iş kazasını bildirmekte geciktiği her gün için geçici iş göremezlik ödeneğinden yoksun kalabilir.
Bir diğer yaptırım idari para cezası uygulamasıdır. İş kazaları bildirim süresi içinde bildirim yapılmadığı takdirde Sosyal Güvenlik Kurumu işverene idari para cezası uygular. Sonuç olarak bir iş yerinde kaza yaşandığı takdirde işverenlerin belirlenen süre içerisinde bildirim yapmaları hem çalışanın haklarını korumak hem de yasal sorumlulukları yerine getirmek adına büyük önem taşır.
İş Kazası Sonrası İşverenin Yükümlülükleri
Yaşanan iş kazaları sonrasında işverenlerin sorumlulukları bulunur. İşverenin iş kazalarının sonuçlarına dair yükümlülükleri Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu kapsamındadır.
- İş kazalarında işverenin yükümlülükleri arasında ilk sırada gelenlerden biri kazaya uğrayan kişinin mağdur olmaması için maddi zararların karşılanmasıdır. Bu maddi yardımın gerçekleştirilebilmesi için iş kazasının geçici iş görmezlik, daimi iş görmezlik veya can kaybı ile neticelenmesi gerekir.
- İşverenin iş kazası sonucu yapması gereken maddi ödeme şekilleri; tedavi giderleri, ilaç, protez, çalışılmayan süre için ücret, cenaze masrafı, eş ve çocuklara maaş bağlanması ve tazminatlar olarak sıralanabilir. Bu ödemelerin işveren tarafından yapılması sosyal güvenliğin gereğidir.
- Bir çalışanın iş kazası yaşaması sonrasında işveren, kazanın olduğu yerde bulunan kolluk kuvvetlerine hemen haber vermeli, Sosyal Güvenlik Kurumuna ise en geç kazadan sonraki 3 iş günü içinde bildirimde bulunmalıdır.
İş Kazasını Bildirme Süreçleri
İş kazasını bildirme süreçleri çerçevesinde işveren, iş kazası bildirimini yazılı olarak ya da elektronik ortamda yapabilir. Burada elektronik ortamda yapılacak bildirimlerin yalnızca 4A sigortalılar yani iş sözleşmesi kapsamında bir işverene bağlı olarak çalışan sigortalılar için mümkün olacağını hatırlatalım.
Elektronik ortamlardan yapılacak bildirimler e-Devlet sistemi üzerinden giriş yapılarak gerçekleştirilebilir. Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından verilen kullanıcı kodu ve e-bildirge şifresi ile sisteme girilip sistem üzerinden form gönderilerek bildirim süreci tamamlanır.
Bildirim yazılı yapılacaksa iş kazası bildirim formunun çıktısı alınıp eksiksiz şekilde doldurularak elden veya posta aracılığıyla kuruma iletilir.
İş kazalarını bildirme süreci ile ilgili dikkat edilmesi gereken en önemli noktalardan biri, kazanın meydana geldiği tarihten itibaren 3 iş günü içerisinde bildirilmesi gerektiğidir. Bu süre ise kazanın gerçekleştiği günün ertesi günü itibarıyla başlar. Örneğin iş kazası salı günü gerçekleştiyse ilgili bildirim en geç cuma gece yarısına kadar yapılmalıdır.
