İçindekiler
Tiny House İnşa Etmeden Önce Bilmeniz Gereken Hukuki Temeller
Tekerlekli tiny house’lar, Karayolları Trafik Kanunu’nun 3. maddesi ve Karayolları Trafik Yönetmeliği’nin 3. maddesinin (C) bendinin 20. bölümüne göre “römork” olarak tanımlanan “O sınıfı motorsuz araç” statüsündedir. Bu nedenle, tescilleri Karayolları Trafik Yönetmeliği’nin 42. maddesi uyarınca yapılmaktadır.
Hukuki olarak, tekerlekli tiny house’lar “çekme karavan” niteliğinde olup tip onay belgesi bulunan, plakalı ve ruhsatlı araçlardır. İmar Kanunu açısından bir izin veya ruhsat alma zorunluluğu bulunmamaktadır. Tiny house’lar imar izni olan bir arsaya veya tarla vasıflı bir araziye yerleştirilebilir. Bu durumda, yasal olarak “park edilmiş araç” statüsünde kabul edilirler. Ancak ticari amaçlı düzenlenmiş bir alanda konumlandırılmaları hâlinde farklı hukuki düzenlemelere tabi olabilirler.
Karayolu Kullanımı ve Uygunluk Onayı
Karayolunda seyredecek olan tiny house’lar, Araçların İmal, Tadil ve Montajı Hakkında Yönetmelik hükümlerine tabidir. Bu kapsamda, araçların trafik güvenliği ve karayolu yapısına uygunluğu için “uygunluk onayı” alınması gerekmektedir. Tiny house’lar, trafik yönetmeliklerine tabi araçlar olduklarından plaka, ruhsat ve trafik tescil işlemleri tamamlandıktan sonra başka bir izne gerek duyulmadan kullanılabilir.
Çekme Karavan Statüsü ve Sürücü Belgesi
Karayolları Trafik Yönetmeliği’nin 42. maddesi gereğince, çekici araçlarla römorkların tescili şu esaslara göre yapılmaktadır:
- Çekici araçlar ile römork takacak araçların tescil belgelerine çekeceği römorkun taşıma sınırı yazılır.
- Traktör römorkları, ayrı olarak tescil edilmez; sahiplik ve teknik bilgileri, çekecek traktörün tescil belgesine işlenir.
Bu yönetmeliğe göre:
- Römork: Motorlu araçla çekilen, insan veya yük taşımak için üretilmiş motorsuz araçlardır.
- Çekici: Römork veya yarı römorkları çekmek için tasarlanmış, yük taşımayan motorlu araçlardır.
- Özel Amaçlı Taşıt: Yolcu veya yük taşımak üzere özel bir işlev için üretilmiş M, N veya O sınıfı motorlu araçlardır.
Tiny house’lar, O sınıfı motorsuz yük taşıma araçları statüsünde kabul edilir ve ağırlıklarına göre dört alt sınıfa ayrılır:
- O1 Sınıfı: Azami ağırlığı 0.75 tonu aşmayan motorsuz yük taşıma aracı.
- O2 Sınıfı: Azami ağırlığı 0.75 tonu aşan, ancak 3.5 tonu geçmeyen motorsuz yük taşıma aracı.
- O3 Sınıfı: Azami ağırlığı 3.5 tonu aşan, ancak 10 tonu geçmeyen motorsuz yük taşıma aracı.
- O4 Sınıfı: Azami ağırlığı 10 tonu aşan motorsuz yük taşıma aracı.
Tiny house’lar “karavan” statüsünde değerlendirildiğinden, çekici aracın sürücüsünün “BE” sınıfı ehliyete sahip olması gerekmektedir. Ayrıca, çeki demiri takılı olmalı ve ruhsata işlenmelidir. Sürücü belgelerinin belirlenmesi konusunda Karayolları Trafik Yönetmeliği’nin 75. maddesi esas alınmalıdır. 500 kilogramı geçmeyen römork veya yarı römork içeren araçları kullanacak kişilerin “BE” sınıfı sürücü belgesine sahip olmaları gerekmektedir.
Tiny House Ruhsat Süreci: İzinler ve Resmi Başvuru Adımları
04.12.2024 tarih ve 32742 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan yönetmelik değişikliğiyle, daha önce yalnızca 750 kg ve üzeri çekme karavanlar için geçerli olan tescil zorunluluğu, 750 kg altındaki karavanları da kapsayacak şekilde genişletildi.
1 Temmuz 2025 itibarıyla, tüm çekme karavanlar (O1 sınıfı dahil) plaka, ruhsat ve muayene zorunluluğuna tabi olacak ve tescilleri noterler tarafından gerçekleştirilecektir. 01.01.2025 öncesinde üretilmiş olanlar için ise 01.01.2035’e kadar tescil imkânı tanınmıştır. Bu düzenlemeyle, tüm çekme karavanlar yasal statüye kavuşarak kayıt altına alınmış oldu.
Tiny House İmar Kanunu ve Arsa Seçimindeki Hukuki Detaylar
Tekerlekli tiny houselar, yasal olarak “park etmiş araç” statüsünde olduğundan, araçların park edebileceği her yerde bulunmalarına engel bir düzenleme yoktur. Ancak konumlandırıldıkları alanlar bakımından hukuki sorunlar doğabilmektedir.
Temel Hukuki Sorunlar
- Tarım Alanları: Tiny house’ların tarım arazilerine yerleştirilmesi, arazinin amacı dışında kullanımı gerekçesiyle idari yaptırımlara konu olabilir.
- Sit Alanları: Koruma statüsüne sahip bölgelerde, tiny house’lar diğer araçlardan farklı muameleye tabi tutulabilir.
- Uzun Süreli Konaklama: Tarımsal veya hayvancılık faaliyetleri kapsamında bir tiny house konumlandırıldığında, belirli bir süre sonra “yapı” olarak değerlendirilip idari işlem yapılması gündeme gelebilir.
Türkiye’de Süre Sınırı Var mı?
Bazı ülkelerde bu tip araçlara belli bir süre konaklama izni verilirken, Türkiye’de böyle bir süre öngörülmemiştir. Bu durum, tiny house’ların örneğin bir otoparkta süresiz olarak kalmasına olanak tanıyabilir. Ancak, bu konuda idari uygulamalar değişkenlik gösterebilir ve uzun süreli konumlandırma bazı yerel idareler tarafından farklı yorumlanabilir. Sonuç olarak, tiny house’ların nerelerde konumlandırılabileceği, süresiz kalıp kalamayacağı ve hukuki statüsü konusunda netlik kazanması için imar, çevre ve mülkiyet mevzuatında daha ayrıntılı düzenlemelere ihtiyaç duyulmaktadır. 
Sabit ve Mobil Tiny House Arasındaki Hukuki Farklar
Sabit tiny house’lar, imar mevzuatına tabi yapılar olarak kabul edilir. İmar Kanunu’nun 21. maddesi gereği, belediye veya valiliklerden yapı ruhsatı alınması zorunludur.
Tekerlekli tiny house’lar ise Karayolları Trafik Yönetmeliği kapsamında “çekme karavan” statüsündedir. Plakalı ve ruhsatlı olarak üretilen bu araçlar, trafik yönetmeliklerine tabi olup imar mevzuatına girmez.
Hukuki Temeller
- 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu’na ve Karayolları Trafik Yönetmeliği’ne göre “römork” statüsündedir.
- Tescilleri, Yönetmeliğin 42. maddesine göre yapılır.
- Karayolunda kullanılacak olanlar için uygunluk onayı, ruhsat ve periyodik muayene gereklidir.
Tekerlekli tiny house’lar, imar yasalarına tabi olmadığından, sahiplerine yapı mevzuatına dayanılarak işlem yapılamaz veya yıkım kararı alınamaz. Ancak araç vasfını kaybettirecek tadilatlar yapıldığında ya da kalıcı olarak altyapı hizmetlerinden faydalanmaya başladığında uygulamada araç vasfını kaybedip yapı niteliği kazandığı değerlendirilerek imar mevzuatına göre işlem yapılabilmektedir.
Tiny House İçin Belediye Onayları: Sık Karşılaşılan Sorunlar ve Çözümleri
Tiny house’ların araç mı yoksa yapı mı sayılacağı konusundaki hukuki belirsizlik, belediyeler arasında farklı uygulamalara neden olmaktadır. Bazı belediyeler tiny house’ları imar iznine tabi tutarken, bazıları park edilmiş araç statüsünde değerlendirmektedir. Bu durum, hangi alanlara yerleştirilebileceği, nasıl tescilleneceği ve hangi izinlere tabi olacağı konusunda karmaşaya yol açmaktadır. Özellikle tarım arazileri ve sit alanlarına yerleştirilmeleri, arazinin amacına aykırı kullanım gerekçesiyle yaptırımlara neden olabilir.
Türkiye’de konaklama süresiyle ilgili bir düzenleme bulunmadığından, tiny house’ların uzun süre park edilmesi hâlinde nasıl bir hukuki statüye sahip olacağı belirsizdir. İmar ve trafik mevzuatının kesişim noktası netleştirilmediği sürece, tiny house sahipleri farklı belediyelerde farklı uygulamalarla karşılaşmaya devam edecektir. Bu nedenle, tiny house’ların hukuki statüsünü kesinleştirecek bir yasal düzenleme yapılması ve belediyelerin keyfi kararlarının önüne geçilmesi gerekmektedir.
Tiny House Yapımında Yasal İhtilaflardan Nasıl Kaçınılır?
Tiny house’larla ilgili yasal sorunlardan kaçınmak için hem üretim hem de kurulum aşamalarında dikkat edilmesi gereken bazı temel noktalar vardır. Satın alıp kurmak isteyenler, tiny house’un plakalı, ruhsatlı ve tescilli olup olmadığını kontrol etmeli, 750 kg altındaki modellerin de tescile tabi olduğunu unutmamalıdır. Ayrıca, tiny house’un tarım arazisi, sit alanı veya özel mülkiyete yerleştirilmesi durumunda yerel yönetmelikler incelenmeli ve belediye uygulamaları göz önünde bulundurulmalıdır. Üretim aşamasında ise, tiny house’un Araçların İmal, Tadil ve Montajı Hakkında Yönetmelik hükümlerine uygun olarak tasarlanması, tip onay belgesi ve uygunluk onayı alınarak üretilmesi gerekmektedir. İmar Kanunu’na tabi olmamak için hareketli bir araç olarak kayıt altına alınmalı ve Karayolları Trafik Yönetmeliği’ne uygun şekilde ruhsatlandırılmalıdır. Bu adımlara dikkat edilerek Tiny house sahipleri belediyeler ve diğer kamu otoriteleriyle yaşanabilecek hukuki ihtilafları en aza indirebilir.
Tiny House Sigortası ve Yasal Koruma: Haklarınızı Nasıl Güvence Altına Alırsınız?
Tekerlekli tiny house’lar, “çekme karavan” statüsünde olduğundan araç sigortası kapsamına alınabilir. Kasko, trafik sigortası veya ek teminatlarla; hırsızlık, doğal afetler ve hasara karşı koruma sağlanabilir. Sigorta kapsamı, poliçe şartlarına göre değişebileceğinden, detaylar için sigorta şirketleriyle görüşülmesi önerilir. Ayrıca tiny house’un bulunduğu arazi özel mülkiyet veya kiralanmış bir alan ise, mülk sahibiyle yapılacak sözleşmede tiny house’un statüsünü netleştirmek, tahliye veya mülkiyet ihtilaflarına karşı ek güvence sağlayabilir. Böylece tiny house sahipleri, hem sigorta yoluyla mali kayıplara karşı korunabilir hem de hukuki açıdan güvence altına alınabilir.
