İçindekiler
Ulusal tasarrufların yetersiz kalmasıyla gelişmekte olan ekonomilerin büyüme süreçleri önünde bir engel teşkil etmesi; bütün dikkatlerin yabancı tasarruflara, özellikle de doğrudan yabancı yatırımlara yönelmesine neden olmaktadır.
Yabancı Yatırım Nedir?
Yabancı yatırım, bir ülkedeki sermaye stokuna başka bir ülkenin sahipliğindeki ilave sermaye katkısıdır. Diğer bir ifadeyle yabancı yatırımlar; kısa süre içinde kaynakları ve buna bağlı olarak da ekonomik gücü etkileyebilmek için kendi iç tasarruflarının ötesinde yatırım ve tüketim imkânı sağlamak amacıyla karşılığını ileride anapara ve faiz olarak ödemek suretiyle harici ülkelerden sağlanan mali veya teknolojik kaynaklardır. Bundan dolayı yabancı sermaye, dünya ekonomisinde ciddi bir yere sahip olmuş ve her geçen gün önemini daha da arttırmıştır. Günümüz dünya ekonomisinde yabancı sermayeli yatırımların toplam yatırımlar içindeki payı, yüzde 50’ye yaklaşmış durumdadır.
Türkiye’de Doğrudan Yabancı Yatırımlarda Gayrimenkul
Ülkemiz de buna paralel olarak doğrudan yabancı yatırım girişlerini arttırma girişimindedir. Bu noktada gayrimenkul edinimi yoluyla vatandaşlık programının etkisiyle özellikle son yıllarda yabancılara gayrimenkul satışı ön plana çıkmaktadır. Bu durumun gayrimenkul fiyatlarına ve sosyokültürel yapıya etkileri apayrı bir konu olmakla birlikte, toplam doğrudan yabancı yatırımlar içerisinde gayrimenkulün payı 2022 yılında 6,2 milyar dolar satış hacmiyle yüzde 47,9’a kadar yükselmiştir.
Kaynak: T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı
2023 Birinci Çeyrekte Gayrimenkulün Uluslararası Doğrudan Yatırımlardaki Payı: Yüzde 59,4
Son yıllarda ülkemizde sermaye çıkışlarının yaşanması sebebiyle yabancı yatırımların azalması, gayrimenkul yoluyla doğrudan yabancı yatırımlara daha fazla bel bağlanmasına sebebiyet vermiş ve ekonomik bir girdi olarak önemini arttırmıştır.
T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığının 2023 birinci çeyrek itibarıyla açıkladığı verilere göre ilgili dönem önceki yılın aynı dönemiyle karşılaştırıldığında yüzde 20,9 oranında sermaye çıkışı olurken, yine bu süreçte gayrimenkulün hacmi ise yüzde 28,4 artmıştır. Sonuç olarak 2023 birinci çeyrek itibarıyla gayrimenkulün uluslararası doğrudan yatırım girişlerindeki payı yüzde 59,4’e yükselmiştir. Bu nedenle önümüzdeki dönemde de gayrimenkul, doğrudan yabancı yatırım bakımından mevcut ekonomik koşullar da düşünüldüğünde önemli bir gelir kalemi olmaya devam edecektir.
Kaynak: T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı
Kaynak: T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı
Uluslararası Gayrimenkul Yatırım Pazarı Büyüklüğü 400 Milyar Doları Aştı
Öte yandan, yabancılara gayrimenkul satışına ya da başka bir ifadeyle uluslararası gayrimenkul yatırımlarına küresel ölçekte bakıldığında, Savills Raporu’na göre sektörün global büyüklüğü 2021 sonu itibarıyla 400 milyar doları geçmiş durumdadır. 2022 yılı için henüz resmî bir istatistik olmasa da bu senenin, 2021 yılına göre en az yüzde 20 büyüme ile kapandığı düşünülmektedir.
Buradaki en büyük payı ise Amerika Birleşik Devletleri (ABD), İngiltere, İspanya, Portekiz, Dubai gibi ülkeler almaktadır. Yine Savills raporuna bakılacak olursa 2021 yılında konut satışlarında yabancıların payı Dubai’de yüzde 65, Miami’de yüzde 17, İngiltere’de yüzde 11, İspanya’da yüzde 10,8 ve Portekiz’de yüzde 8’dir. Türkiye’ye baktığımızda ise Ağustos 2023 itibarıyla bu oran yalnızca yüzde 3,2 olmuştur.
Türkiye’de Yabancıya Konut Satışları Diğer Ülkelere Kıyasla Düşük
Dolayısıyla veriler, aslında Türkiye’de yabancıya konut satışlarının toplam satışlardaki oranının küresel ölçeğe kıyasla oldukça düşük kaldığını göstermektedir. Bununla birlikte bu düşük oranın etkisinin, sosyoekonomik ve kültürel sebeplerle çok daha fazla olduğu da rahatlıkla söylenebilir.
Söz konusu durumun tek bir nedeni olmamakla birlikte, aşağıdaki gibi sebeplerin bir araya gelmesi yabancıya konut satışını tartışmalı hâle getirmektedir:
- Arz – talep dengesinin bozulması ve yetersiz arz sebebiyle konut açığı oluşması,
- Yatırımcı ve alıcının finansmana erişiminin zorlaşması,
- Ulaşılan finansmanın maliyetinin yüksek olması,
- Yüksek arsa maliyeti ve artan inşaat maliyetleri,
- Yabancı konut alıcısının niteliği.
Yabancıya Konut Satışını İl Bazında Değerlendirmek Yanlış
Öte yandan bugüne kadar yabancıya konut satışı hep il bazında değerlendirilmektedir. Bu durum da sanki tüm şehir yabancıya konut satışından eşit derecede etkileniyormuş gibi bir algı oluşturmaktadır. Peki, yabancıya konut satışları şehirlerin hangi bölgelerinde yoğunlaşmakta, bu satışlardan hangi ilçe ne kadar etkilenmektedir? Bu sorulara verilecek yanıtlar ve yapılacak analizler, ülkemizde yabancıya konut satışı konusunda daha sağlıklı bir değerlendirme yapılması açısından önemli olacaktır.
Bir sonraki yazıda konunun ikinci bölümü olarak yabancıya konut satışını ilçe bazında daha detaylı inceleyip, bu noktada akıllara takılan sorulara yanıt vermeye çalışacağım.