Güvenli Uçuş Koridoru Haritası Nedir?

İçindekiler

VTOL olarak tanımlanan yeni ulaşım ağının Kentsel Hava Hareketliliği’nde (UAM), 3 boyutlu hassas koordinatlar ve bu koordinatlara dayalı üretilecek uçuş koordinatlarının önemi aşikârdır.

Güvenli uçuş koridoru, İnsansız Hava Araçları’nın (İHA) belirli bir güzergâhta, 3 boyutlu hassas koordinatlara dayalı uçuş koordinatları kullanarak güvenli ve düzenli bir şekilde uçmasını sağlar. Bu sayede İHA’ların birbirleriyle veya diğer hava araçlarıyla çarpışmasını önler ve genel hava trafiği düzenini korur.

İlginizi Çekebilir

Türkiye’nin Dijital Haritasında Yeni Dönem

Geleceğin Şehirleri: Döngüsel Ekonomiyle Kaynak Yönetimi

Üssel artış ile teknolojide ve ulaşımda yaşanan bu devrimin sadece afetlerde değil, rutin yaşamın da değişmez bir parçası olmayı başarabilmesi için kamu tarafından benimsenmesi gerekmektedir. Bu anlamda güvenli / hukuki statüsünü kazanmış ve uygun maliyetli olması hâlinde sürdürülebilir bir ekosisteme sahip olacağı düşünülmektedir.

“VTOL’ler, Yapılaşmanın Yoğun Olduğu Yerlerde Öne Çıkacak”

Olası afetlerde, bilhassa sık yapılaşmaların olduğu, yapı stoku yoğun mekânlarda olay mahalline ulaşım yersel imkânlardan ziyade; havadan ikmal, sevkiyat, ilaç / su / temel ihtiyaçlar ve benzeri acil gereksinimleri gidermede öne çıkacaktır.

Vertiport’a yaklaşma, iniş – kalkış ve seyahatin gerçekleşeceği rotaya ait şeritvari haritanın değişmez parçası, 3 boyutlu hassas koordinatlar ve bu koordinatlara dayalı üretilecek uçuş koordinatlarıdır.

Uçuş rotası haritalarının; bir nevi dikey kamulaştırma haritaları gibi dikey şeritvari haritaları olarak tasarlanabileceği, ayrıca gürültü haritası olarak da işlevsel olacağı öngörülmekte olup, kamu tarafından güven noktasında benimsenmesine katkı sağlayacaktır.

Dikey Şeritvari Haritalar Neden Önemli?

Karayollarının gidiş ve dönüş şeritleri yatay hatta gerçekleşmektedir, oysa burada gidiş ve dönüş şeritleri yükseklik (Z) farkı tanımı ile belirlenecek, ana hat bir nevi füniküler sistemlere benzetilebilecektir. Ancak güzergâhlar; sevkiyatlara, uçuş yüksekliği kot farkına ve aynı hatta emniyetli uçuş aralıkları mesafesine göre planlanacaktır.

Güvenli uçuş koridoru haritaları, alışılagelmiş yeryüzü şeritvari haritaları gibi emniyet genişliği, geçici hat ve kati hat gibi temel unsurlarda aynı mantıkta olacaktır. Ancak irtifak hakkı tesisi gibi özel mülkiyete yönelik mantığında ise; parsellerde dikey mülkiyet sınırının “faydalı alan” teorisi, dikey askı ilanı ve benzeri çalışmalarda, hukuken tazminat doğrucu etkenler göz önüne alınarak planlanması gerekecektir.

Türkiye Ulusal Coğrafi Bilgi Sistemleri ile ilişkilendirilmiş bir şekilde; ilk etapta tespit amaçlı uçuşlarda öncelikle dikey kesit ile güvenli uçuş yüksekliği belirlenecek (orman ve diğer yangınlarda cihazın batarya – lityum pil türü tehlikesi gibi), ayrıca sağlam çatı ve benzeri taksisiz iniş yapabilen tür ile sevkiyat noktaları olarak seçilebilecek, geçici irtifak tesisi yöntemi ile ilgili özel mülkiyetlere kira türü ekonomi de kazandırabilecektir.

Sistem Otonomlaştıkça İnsanların Etkisi Azalacak

Öte yandan, güvenli koridor haritalarına esas üretilecek Vertiport’a yaklaşma, iniş – kalkış ve uçuş koordinatlarının otonom gerçekleştirilmesi ihtimalinde, sistem otonomlaştıkça insanların sistemin karar vermesindeki etkisi azalacaktır.

Örnek vermek gerekirse;

1949’da Amerika’da görülen bir davada, mahkeme, “Robot kontrolündeki bir uçağın sorumluluklarına dair düzgün ve sürekli bir gözcülük yapma zorunluluğu kaçınılmazdır.” kararıyla tazminata hükmetmiştir.
2013 yılında Oklahoma’da görülen bir başka davada, mahkeme; kazanın sebebinin, arabanın kontrol yazılımındaki hata olduğuna karar vererek, otomobil markasını ölümlerden sorumlu tutmuştur.

Bu iki örnek, konu açısından oldukça önemlidir. Bir yandan sistemin düzenli ve sürekli gözetim ve denetiminin ne denli önemli olduğu, bir yandan da olası bir olumsuzlukta kusur – sorumluluk yönüyle çalışma prensip – strateji algoritmasının doğru oluşturulması, paydaşlar arası etkileşim ile birlikte çalışmanın tüm yönleriyle önemi ve risklerini göstermektedir.

VTOL’ler İçin Neden Fon Oluşturulmalı?

VTOL’lerin otonom uçuş yapması hâlinde; olası bir olumsuzlukta tehlike – risk sorumluluğu yönüyle, “Trafik Garanti Sigorta Fonu”na benzer ortak bir fon oluşturulmalıdır. Üreticinin, kullanıcının ve hatta devletin bu fona katkı sağlaması, VTOL’lerin gerçekleştirdikleri ticari faaliyetler neticesinde elde edilen kazançların bir kısmının bu fona aktarılması gerekmektedir. Bu fonun; hukuken tazminat doğurucu bir fiilin gerçekleşmesi durumunda devreye gireceğinden, gerek fon büyüklüğü gerek öngörülmez risklere karşı sigorta – tazminat faktörleri ile muhtemel yatırımcıya ve kullanıcıya güven sağlayarak sürdürülebilir bir ekosisteme sahip olacağı öngörülmektedir.

Kaynakça: