Etkinlikler
EMSAL.COM
  • Gündem
  • Sektör
  • Mevzuat
  • Analiz
  • İnovasyon
  • Sürdürülebilirlik
  • Söyleşi
  • Yazarlar
No Result
Tüm Sonuçları Göster
  • Gündem
  • Sektör
  • Mevzuat
  • Analiz
  • İnovasyon
  • Sürdürülebilirlik
  • Söyleşi
  • Yazarlar
No Result
Tüm Sonuçları Göster
EMSAL.COM

Ana Sayfa » Deprem Nasıl Oluşur, Binaları Nasıl Etkiler?

Deprem Nasıl Oluşur, Binaları Nasıl Etkiler?

Yer altı kuvvetlerinden kaynaklı gerilmeler nedeniyle yüzeydeki yerleşmemiş kayaçların hareket etmesi sonucu meydana gelen depremlerin oluşum süreçleri ve yapılarımıza olan etkileri…

Osman Pekşen Osman Pekşen
14 Şubat 2023
Etiketler: Deprem, Gündem, Mimari
Okuma Süresi:5 dakika
A A
Deprem Nasıl Oluşur, Binaları Nasıl Etkiler?
PaylaşPaylaşPaylaşPaylaşPaylaş

İçindekiler

  • Deprem Nedir, Nasıl Oluşur?
  • Depremlerin Yayılma Biçimi ve Sismik Dalga Hareketleri
  • Karıştırılan Kavramlar: Şiddet ve Büyüklük
  • Tam Olarak Anlaşılmayan Kavram “İvme”
  • Deprem Dalgalarının Yapıya Ulaşması ve Yapı Üstündeki Etkileri

7,7 büyüklüğündeki Pazarcık ve akabinde gerçekleşen 7,6 şiddetindeki Elbistan depremleri; Adana, Osmaniye, Hatay, Gaziantep, Kilis, Diyarbakır, Adıyaman, Kahramanmaraş, Malatya, Şanlıurfa illerimizi kapsayan çok geniş bir coğrafya içinde felaket boyutlarında yıkıma, can ve mal kaybına neden olmuştur.

Bu afetin olumsuz sonuçları, önümüzdeki süreçte daha anlaşılabilir ve somut verilerle ortaya çıkacaktır. Böylesine büyük bir yıkım, can ve mal kayıplarının bir daha yaşanmaması en büyük dileğimizdir.

İlginizi Çekebilir

Kredi Kampanyaları Konuta Erişim İçin Yeterli mi?

Büyük Marmara Depremi İçin Proaktif Risk Yönetimi Yapılmalı

Konunun güncelliği ve önemi nedeniyle; bu makalemizde “depremlerin oluş mekanizması ve yapılarımıza olan etkileri”, gelecek makalemizde ise “Kahramanmaraş ve çevresinde meydana gelen depremler” hakkında kısa bir değerlendirme yapacağız.

Deprem Nedir, Nasıl Oluşur?

Yer kabuğu ile çekirdek arasındaki “magma” (yer altında, sıvı veya hamur kıvamında gazlarla doymuş olarak bulunan eriyik bölge) denilen kısmın dinamik yapısı, yüksek ısı ve yer kabuğundaki çökme gibi etkenler nedeniyle yer altı kuvvetleri oluşur. Depremler de işte bu yer altı kuvvetlerinin meydana getirdiği yatay/düşey yöndeki gerilmeler nedeniyle, yer kabuğunu oluşturan ve genel olarak henüz yerleşmemiş kayaçların hareket etmesi sonucu oluşan jeolojik olaylardır.

Yer kabuğunu oluşturan her bir parça ‘’levha’’ olarak adlandırılır. Bu levhalar dinamik tesirler nedeniyle sürekli hareket halindedir (levha tektoniği). Dünyamızın giderek soğuması ve yer kabuğu yoğunluğunun artması nedeniyle levha hareketleri kendi kendine tekrar eden bir süreç oluşturmuş ve bu süreç Dünya’nın yüzey şeklini biçimlendirmiştir. Bu değişim sonsuza kadar devam edecek ve depremler de süregelecektir.

Depremlerin Yayılma Biçimi ve Sismik Dalga Hareketleri

Levhaların hareketi, beraberinde “maddesel yayılma” dinamiğini oluşturur ve oluşan hareket “sismik dalgalar” hâlinde yer kabuğunun başka noktalarına taşınır. Bu dalgalar; hızları, yayılma biçimleri ve etkileri birbirinden farklı olan dört ana deprem dalgası olup, şu başlıklara ayrılırlar:

P (Primary) Dalgaları: En hızlı olan ve sismografa en önde ulaşan haberci dalga türüdür. Kayaçların içinde bir akordeon gibi doğrusal olarak hareket ederler.

S (Secondary) Dalgaları: Sadece katı zeminde hareket eden bu dalgalar, P dalgalarından sonra ikincil olarak hareket eden hızlı dalgalardır. Hareket yönüne dik olarak aşağı yukarı gidip gelirler.

Love (L) ve Rayleihg (R) Dalgaları; Dalgalar yüzeye çıkınca L ve R dalgaları adını alırlar. Yüzeyde suya atılan taşın oluşturduğu halkalar gibi hayal edebiliriz. L dalgası yanlara doğru hareket ederken, R dalgası her yöne ve dairesel olarak hareket edebilir. Yeryüzü yarıkları, burulmalar ve binalardaki yıkıcı etkiler bu dalgalar sebebiyle olur.

Karıştırılan Kavramlar: Şiddet ve Büyüklük

Genellikle “şiddet” ve “büyüklük” kavramları halkımızca karıştırılmaktadır. Bunlara açıklık getirmek gerekirse şöyle özetleyebiliriz:

Depremin şiddeti: Depremin yapılarda oluşturduğu zararın niteliği ve miktarına göre mevcut cetveller yardımıyla şiddet derecesi belirlenir. Kullanılan ölçeğin adı, I ve XII arası şiddet cetveli olan “Mercalli” ölçeğidir. Yapılarda oluşan hasara göre I-XII arasında, şiddet cetvelleri kullanılarak deprem şiddeti tespit edilir. Bunun aletsel ölçümle ilgisi yoktur.

Depremin Büyüklüğü: Depremin açığa çıkardığı enerjiyi ölçmek için logaritmik “Richter” ölçeği kullanılır ve ölçümü sismografla yapılır. Hepimizin her gün duyduğu sayısal değerler, depremin büyüklüğü ile alakalı olup, bu değerler Richter ölçeğine göre ifade edilmektedir. Büyüklük, şiddet olarak ifade edilmemelidir. Logaritmik açıdan, deprem büyüklüğünün Richter ölçeğine göre 1 birim artması, deprem dalgası genliğinin 10 katına çıkması ve yayılan enerjinin 32 kat artması anlamına gelir.

Örneğin; Kahramanmaraş ve çevresinde meydana gelen deprem 7,7 büyüklükte ölçülmüşse, bu depremin şiddet karşılığı tabloda XI olarak ifade edilir. Bunun cetvellerdeki karşılığı; “çok ağır yıkıcı” depremdir.

Deprem Nasıl Oluşur, Binaları Nasıl Etkiler?

Tam Olarak Anlaşılmayan Kavram “İvme”

Medyada sıkça işittiğimiz ve halk arasında pek anlaşılamayan ivme ne anlama geliyor? Bu kavram fizik biliminde “birim zaman süreci içinde değişen hız miktarı” şeklinde tanımlanmış olup, zaman ve hızla birlikte bir anlam ifade eder.

Yer çekimi ivme değerinin 9,81 m/sn2 olması, yere düşen bir cismin hızının her saniyede 9,81 metre artacak olması demektir. Basit bir örnek verirsek; sabit hızla giden bir otobüsün frenine aniden kuvvetlice dokunmak veya itinalı biçimde yavaşça dokunmak, yolcular için farklı etkiler oluşturur. Otobüsün ani şekilde yavaşlaması, fiziki ivme kazanan yolcuların ön tarafa savrulmasına neden olur. Eylemin şekline göre bu ivme fazla ya da az olabilir. Tıpkı (birçok parametreye bağlı olarak) deprem dalga hareketinin meydana getireceği ivme gibi. Deprem ivmeleri; bina tasarımı, statik hesaplar ve tahkiklerde en önemli sayısal değerler olarak kullanılmaktadır.

Deprem Nasıl Oluşur, Binaları Nasıl Etkiler?

Deprem Dalgalarının Yapıya Ulaşması ve Yapı Üstündeki Etkileri

Dalgalar, özellikle alüvyon ve gevşek zeminlerden kolaylıkla geçerek hedeflerini bulurlar. Deprem dalgalarının; hızları, özellikleri, genlikleri, zemin periyodu, odak noktası ile yapı arasındaki mesafe ve içinden geçtiği zeminin cinsi vb. faktörler, dalganın yapı üzerinde oluşturacağı etkileri belirler.

Yapılan çalışmalar, geçmiş depremler ve sismografik ölçümlerle, her bölgenin kendine has yapısına bağlı olarak zemin ivmeleri belirlenmiştir. Sıkça karşımıza çıkan kırmızı renkle fayların gösterildiği Türkiye haritası, işte bu ivme değerlerine göre tanzim edilmiştir.

Depremin ivmesi, dalga hareketinden dolayı binada da bir ivme meydana getirir. Ancak deprem yer ivmesi ile bina ivmesi arasındaki değer aynı değildir. Yer ivmesi ve binada öngörülen ivme mevcut dokümanlar, saha çalışmaları, eski depremler ve aletsel ölçümlerle bulunmuşken; yapı tasarım ivmesi, deprem yönetmeliği çerçevesinde birçok parametreye bağlı olarak hesaplanır.

Bütün bu verilerden hareketle, tasarım ivmesi ile yapı ağırlığının çarpımı sonucunda bulunacak zıt yönlü atalet kuvveti, “yapıya etkiyen tasarım deprem kuvveti” olarak kabul edilir. Bundan sonra yapılacak iş, bulunan tersinir deprem kuvvetine göre, deprem yönetmeliği ve ilgili standartlar ve mevzuat çerçevesinde yapının tasarlanması, yapı mevcut ise güvenliğinin tahkiki veya güçlendirilmesidir.

PaylaşGönderPaylaşTweetPaylaş
Önceki

Yapı Denetim Firmalarında Deprem Mühendisleri Yer Almalı

Sonraki

Yaşanan Depremler Bir Milat Olmak Zorunda

Sonraki
Yaşanan Depremler Bir Milat Olmak Zorunda

Yaşanan Depremler Bir Milat Olmak Zorunda

BU HAFTA EN ÇOK OKUNANLAR

Kiracılı Ev Satılırsa Ne Olur?
Gündem

Kiracılı Ev Satılırsa Ne Olur?

Mehmet Can Milcan
6 Temmuz 2023

Günümüzde kira ilişkilerinde birçok uyuşmazlık gündeme gelmektedir. Özellikle konut kiralarına yönelik %25’lik kira artış oranı uygulaması karşısında mülk sahipleri farklı...

Devamını Oku
Kira Davalarında Arabuluculuk Dönemi

Kira Davalarında Arabuluculuk Dönemi

31 Ağustos 2023
Hangi Masraf Ev Sahibine, Hangisi Kiracıya?

Hangi Masraf Ev Sahibine, Hangisi Kiracıya?

25 Ocak 2023
Tarlaya İmar İzni Nasıl ve Nereden Alınır?

Tarlaya İmar İzni Nasıl ve Nereden Alınır?

24 Temmuz 2023
Apartmanlarda Uyulması Gereken Kurallar

Apartmanlarda Uyulması Gereken Kurallar

13 Ekim 2022

İLGİNİZİ ÇEKEBİLİR

Sektör

Su Yalıtımı Nedir, Neden Önemlidir?

19 Aralık 2022
Söyleşi

Karbon Salımını Azaltmanın Yolu: Doğru Yalıtım

1 Eylül 2022
Söyleşi

Bina Güçlendirmede Yasal Düzenlemelere İhtiyaç Var

24 Mart 2023
İnovasyon

3 Boyutlu Haritalandırma ile Deprem Risklerinin Azaltılması

20 Eylül 2023
EMSAL.COM

Emsal.com, Türkiye ekonomisinin itici güçlerinden gayrimenkul sektörüne ışık tutmak amacıyla kurulmuştur.
 
Sektörün önemli konu başlıklarına dair farkındalığı hem üretici hem de tüketici açısından artırmak adına uzman kalemlerin görüşlerine yer verilen bu platformda, söz konusu alan; geniş bir perspektiften mercek altına alınmaktadır.
 
Emsal.com;

  • Uzman görüşlere ev sahipliği yapar,
  • Gayrimenkul sektörünün dijital kütüphanesidir,
  • Güvenli, kaliteli, tarafsız ve özgün içerikler yayınlar.

  • En Çok Okunanlar

  • Proptech Nedir, Nerede Kullanılır?
  • Afete Dirençli Kent Nedir?
  • Ekolojik Yapı Malzemeleri Nelerdir?
  • Yeşil Ofis Nedir?
  • İmarda Terimler ve Hesaplamalar
  • Dairelerde Balkon Kapatmak Yasal mı?
  • İmar Planı Tadilatı Nedir ve Nasıl Yapılır?
  • Vaziyet Planı Nedir?
  • Kiracı Satılacak Evi Göstermek Zorunda mı?
  • Mimaride En Çok Kullanılan Yapı Malzemeleri
  • Emekliler Emlak Vergisi Öder mi?
  • İmar Planlarına İtiraz Hakkının Detayları
  • Hangi Masraf Ev Sahibine, Hangisi Kiracıya?
  • Kategoriler

    • Gündem
    • Sektör
    • Mevzuat
    • Analiz
    • İnovasyon
    • Sürdürülebilirlik
    • Söyleşi
    • Yazarlar

    Politikalar

    • Yayın İlkeleri
    • KVKK Aydınlatma Metni
    • Gizlilik Politikası
    • Çerez Politikası

    Telegram

    Tüm güncel gelişmeler ve haberler için
    Telegram kanalımıza katılın!

    Kanala Katılın
    • Hakkımızda
    • Künye
    • Etkinlikler
    • İletişim

    © 2023 | Tüm Hakları Saklıdır. | emsal.com

    No Result
    Tüm Sonuçları Göster
    • Gündem
    • Sektör
    • Mevzuat
    • Analiz
    • İnovasyon
    • Sürdürülebilirlik
    • Söyleşi
    • Etkinlikler
    • Konular
    • Yazarlar
    • Hakkımızda
    • Künye
    • İletişim

    © 2023 | Tüm Hakları Saklıdır. | emsal.com

    Deneyimlerinizi kişiselleştirmek amacıyla KVKK uyarınca kullanılan çerezler yönetebilir. Daha fazla bilgi için tıklayın.