İçindekiler
Yatırım, konaklama veya kiralama gibi daha pek çok farklı sebeple sahip olunabilen gayrimenkullerin çeşitli vergisel yükümlülükleri bulunmaktadır ve gayrimenkul değer artış kazancı vergisi de bunlardan sadece biridir.
Bireylerin edindiği gayrimenkulleri belirli bir süre içerisinde elden çıkarmaları hâlinde ödemekle yükümlü oldukları gayrimenkul değer artış kazancının çerçevesi, kanunlarla belirlenmiştir. Sahip olunan gayrimenkulün değer artış oranının hesaplanma sürecinde ise Türkiye İstatistik Kurumunun (TÜİK) yayımladığı veriler baz alınmaktadır.
Gayrimenkul Değer Artış Kazancı Nedir?
Gayrimenkul yatırımına uzun vadeli bakan çoğu yatırımcının farkında olmadığı gayrimenkul değer artış kazancı vergisi, sahip olunan mülkün 5 yıl içerisinde el değiştirmesi durumunda ortaya çıkmaktadır. Bu vergi türünde taşınmazın sahibi, satış sonrası elde ettiği kârın belli bir kısmını vergi olarak ödemek durumunda kalmaktadır.
Öte yandan söz konusu vergiden muaf olmanın da çeşitli şartları bulunmaktadır. Nitekim miras, bağış yoluyla veya farklı nedenlerle maddi bir bedel ödemeden mülk sahibi olanların; bu vergiyi ödeme yükümlülüğü bulunmamaktadır.
Tüm bunların yanı sıra Gelir Vergisi Kanunu’nun 80. maddesinde değer artışı kazançlarına dâhil olacak mal ve haklar, şu şekilde detaylandırılmıştır:
“Aşağıda yazılı mal ve hakların elden çıkarılmasından doğan kazançlar değer artışı kazançlarıdır.
1. (Değişik: 30/12/2004-5281/27 md.) İvazsız olarak iktisap edilenler ile tam mükellef kurumlara ait olan ve iki yıldan fazla süreyle elde tutulan hisse senetleri hariç, menkul kıymetlerin veya diğer sermaye piyasası araçlarının elden çıkarılmasından sağlanan kazançlar.
2. 70’inci maddenin birinci fıkrasının (5) numaralı bendinde yazılı hakların (ihtira beratları hariç) elden çıkarılmasından doğan kazançlar.
3. Telif haklarının ve ihtira beratlarının müellifleri, mucitleri ve bunların kanunî mirasçıları dışında kalan kimseler tarafından elden çıkarılmasından doğan kazançlar.
4. Ortaklık haklarının veya hisselerinin elden çıkarılmasından doğan kazançlar.
5. Faaliyeti durdurulan bir işletmenin kısmen veya tamamen elden çıkarılmasından doğan kazançlar.
6. İktisap şekli ne olursa olsun (ivazsız olarak iktisap edilenler hariç) 70’inci maddenin birinci fıkrasının (1), (2), (4) ve (7) numaralı bentlerinde yazılı mal (gerçek usulde vergiye tâbi çiftçilerin ziraî istihsalde kullandıkları gayrimenkuller dâhil) ve hakların, iktisap tarihinden başlayarak beş yıl içinde elden çıkarılmasından doğan kazançlar (Kooperatiflerin ortaklarına bu sıfatları dolayısıyla tahsis ettikleri gayrimenkulleri tahsis tarihinde ortak tarafından satın alınmış sayılır).”
Gayrimenkul Değer Artış Kazancı Nasıl Hesaplanır?
Gayrimenkul değer artış kazancı vergisine konu olan artış oranının belirlenebilmesi adına TÜİK’in verilerinden faydalanılmaktadır.
Söz konusu hesaplamada TÜİK tarafından aylık bazda açıklanan yurt içi üretici fiyat endeksleri (Yİ-ÜFE) dikkate alınmaktadır. Satış zamanındaki Yİ-ÜFE alış döneminden yüzde 10 yüksekse alış bedeli, endeksin değişim seviyesi kadar yükseltilerek değerlenmiş alış tutarı ortaya çıkarılmaktadır. Yine endeks farkının yüzde 10’un altında kalması durumunda ise direkt alış tutarı baz alınmaktadır. Toplam gider, değerlenmiş alış ve istisna bedelleri satış tutarından çıkarılmakta ve matrah elde edilmektedir. Bu matrahın vergilendirmesi ise satış dönemindeki gelir vergisi tarifesi baz alınarak gerçekleştirilmektedir.
Yıl Yıl Değer Artışı Kazançlarına İlişkin İstisna Tutarları
Her sene kamu tarafından değer artış kazançlarına ilişkin istisna tutarları belirlenmektedir.
Bahsi geçen tutarlar yıl yıl şu şekildedir:
• 2012: 8.800 TL
• 2013: 9.400 TL
• 2014: 9.700 TL
• 2015: 10.600 TL
• 2016: 11.000 TL
• 2017: 11.000 TL
• 2018: 12.000 TL
• 2019: 14.800 TL
• 2020: 18.000 TL
• 2021: 19.000 TL
• 2022: 25.000 TL
