Kentsel Dönüşüm Kira Yardımı ve Kredisinden Nasıl Yararlanılır?

Kentsel dönüşüm; yaşanabilirlik standartlarını yükseltmek, çevresel sürdürülebilirliği arttırmak ve şehirleri daha güvenli hâle getirmek amacıyla gerçekleştirilen bir dizi projeyi içerir. Gelişen teknoloji ve artan nüfusla birlikte, projeler gün geçtikçe önem kazanmaktadır. Kentsel dönüşüme teşvik etmek amacıyla ise krediler ve kira yardımı destekleri sunulmaktadır. Bu yazımızda, kentsel dönüşüm kredisi ve kira yardımı almak isteyenler için 2024 yılında dikkat edilmesi gereken önemli noktalara değineceğiz.

Kentsel Dönüşüm Kira Yardımı Nedir?

Kentsel dönüşüm kapsamında; anlaşma ile tahliye edilen uygulama alanındaki yapıların maliklerine, tahliye veya yıkım tarihinden itibaren aylık kira yardımı yapılabilmektedir. Daha geniş tanımıyla kentsel dönüşüm kira yardımı, “6306 sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun” gereği, afet bölgesindeki riskli yapıların kentsel dönüşüme girmesiyle, evleri yeniden inşa edilen kişilerin bu süreçte maddi anlamda mağdur olmaması için devlet tarafından yapılan kira desteğidir.

Kentsel Dönüşüm Kira Yardımını Kimler Alabilir?

Kanun gereği; riskli yapıların yıktırılmasında, riskli alanlar ve rezerv alanlara ilişkin uygulamalarda öncelikli olarak anlaşma yoluna gidilmesi esastır. İşte bu nedenle maliklerin kentsel dönüşüm sürecine daha uzlaşmacı yaklaşmalarını sağlamak adına, usul ve esasları yönetmelikte düzenlenen kira yardımı yapılmaktadır. Sınırlı ayni hak sahiplerine ve kiracılara da kira yardımı yapılmaktadır. Ancak 6306 Sayılı Kanun’un uygulama yönetmeliğine göre; bu kanun kapsamında bulunan taşınmazların kiracılarına yapılacak kira yardımı, tek seferde olmak üzere iki aylık kira bedelidir. Yine taşınmazın sınırlı ayni hak sahibinin kira yardımı alması mümkün olmakla birlikte, yapılacak kira yardımı tek seferde olmak üzere 5 aylık kira bedelidir.

2024 Kentsel Dönüşüm Kira Yardımı Ne Kadar?

Kentsel dönüşüm kira yardımı her sene yeniden belirlenmektedir. Aylık kira bedelleri her yıl Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından yayımlanan değişim oranında güncellenmektedir. 2024 yılında yapılacak kentsel dönüşüm kira yardımına ilişkin il bazlı tarife, Kentsel Dönüşüm Başkanlığı’nın internet sitesinde şu şekilde yer almaktadır:

• İstanbul: 5,500 TL
• Ankara, Antalya, Bursa, İzmir: 4,500 TL
• Diğer büyükşehirler: 3,750 TL
• Diğer şehirler: 3,000 TL

2024 Kentsel Dönüşüm Kira Yardımı Başvurusu Nasıl Yapılır?

Kentsel dönüşüm kira yardımı başvuruları, tahliye tarihinden itibaren en geç bir yıl içinde bakanlıkça belirlenecek bilgi ve belgelere istinaden riskli alan veya rezerv yapı alanlarında ilgili kuruma; riskli yapılarda ise müdürlüğe veya bakanlıkça yetki devri yapılması durumunda idareye yapılmalıdır. Kira yardımı için yapılacak olan başvuru, riskli yapı tespitinden önce yapılmamalıdır. Aksi takdirde risk raporundan önce evini tahliye eden kişiler, ikamet şartını taşımama nedeniyle yardımdan yararlanamazlar.

Başvuruların nasıl yapılacağı kısmına gelince; Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından kira yardımına ilişkin bir kılavuz yayımlanmıştır. Bu kılavuzda hak sahipleri tarafından başvurunun nasıl yapılacağı, hangi evrakların temin edileceği şu şekilde belirtilmiştir:

Taşınmazın Maliki Tarafından Temin Edilmesi Gereken Belgeler:

• Başvuru dilekçesi
• Başvuru sahibinin tüzel kişiliğinin haiz olması hâlinde temsile yetkili kişinin imza sirküleri
• Riskli yapının tahliye edildiğine ilişkin adres bilgileri raporu veya ilgili belediyeden alınacak yazı
• Tapu belgesi ve güncel taşınmaz kaydı
• Riskli yapının yıkım bilgisinin, Afet Riski Altındaki Alanların Dönüşümü (ARAAD) sistemine girilmiş olması,
• Hak sahibine / vekiline ait T.C. Ziraat Bankası AŞ vadesiz TL hesap cüzdanı fotokopisi

Taşınmazın Kiracısı Tarafından Temin Edilmesi Gereken Belgeler:

• Başvuru dilekçesi
• Riskli yapı için ARAAD Bilgi Sistemi üzerinden yapı kimlik numarası alındığı tarihte riskli yapıda ikamet ettiğine ve riskli yapıyı tahliye ettiğine dair adreslerini gösteren adres bilgileri raporu
• Riskli yapının yıkım bilgisinin ARAAD Bilgi Sistemi’ne girilmiş olması
• Kiracıya / vekiline ait T.C. Ziraat Bankası AŞ hesap cüzdanı fotokopisi

Taşınmazı İş Yeri Olarak İşleten Kiracısı Tarafından Temin Edilmesi Gereken Belgeler:

• Başvuru dilekçesi
• Firmayı temsil yetkisine sahip kişiye ait imza sirküleri
• ARAAD Bilgi Sistemi üzerinde belirtilen adres bilgileri ile uyumlu olacak şekilde eski ve yeni adreslerini gösteren bağlı olduğu odadan alınacak oda sicil kaydı veya vergi dairesinden alınacak yazı
• İş yeri kapatılmışsa, kapatıldığına dair ilgili vergi dairesi veya meslek odasından alınacak yazı
• Riskli yapının yıkım bilgisinin ARAAD Bilgi Sistemi’ne girilmiş olması
• Gerçek / tüzel kişiye ait T.C. Ziraat Bankası AŞ vadesiz TL hesap cüzdanı fotokopisi

Taşınmazda Sınırlı Ayni Hak Sahibi Olan Kişiler Tarafından Temin Edilmesi Gereken Belgeler:

• Başvuru dilekçesi
• Sınırlı ayni hak sahipliğini gösteren tapu belgesi ve taşınmaza ait güncel taşınmaz kaydı
• Sınırlı ayni hak sahibinin, riskli yapı için ARAAD Bilgi Sistemi üzerinden yapı kimlik numarası alındığı tarihte yapıda ikamet ettiğine ve riskli yapıyı tahliye ettiğine dair adreslerini gösteren adres bilgisi raporu
• Riskli yapının yıkım bilgisinin ARAAD Bilgi Sistemi’ne girilmiş olması
• Kiracıya / vekiline ait T.C. Ziraat Bankası AŞ hesap cüzdanı fotokopisi

 Taşınmazı İş Yeri Olarak Kullanan Sınırlı Ayni Hak Sahipleri Tarafından Temin Edilmesi Gereken Belgeler:

• Başvuru dilekçesi
• Firmayı temsil yetkisine sahip kişiye ait imza sirküleri
• Sınırlı ayni hak sahipliğini gösteren tapu belgesi ve taşınmaza ait güncel taşınmaz kaydı
• ARAAD Bilgi Sistemi üzerinden yapı kimlik numarası alındığı tarihte riskli yapıda iş yeri işlettiğine ve riskli yapıyı tahliye ettiğine dair riskli yapı tespit raporunda belirtilen adres bilgileri ile uyumlu olacak şekilde adreslerini gösteren, bağlı olduğu odadan alınacak oda sicil kaydı veya vergi dairesinden alınacak yazı
• İş yeri kapatılmışsa, kapatıldığına dair ilgili vergi dairesi veya meslek odasından alınacak yazı
• Riskli yapının yıkım bilgisinin ARAAD Bilgi Sistemi’ne girilmiş olması
• Gerçek / tüzel kişiye ait T.C. Ziraat Bankası AŞ vadesiz TL hesap cüzdanı fotokopisi

Kentsel Dönüşüm Kira Yardımı Kaç Ay Yapılır?

Anlaşma ile tahliye edilen uygulama alanındaki yapıların maliklerine, tahliye veya yıkım tarihinden itibaren aylık kira yardımı yapılmaktadır. Kentsel dönüşüm kapsamında yapılacak kira yardımlarının süresi, yapının bulunduğu duruma göre değişmektedir. Zira 6306 Sayılı Kanun’un uygulama yönetmeliğinde, kira yardımı yapılacak yapıların riskli alanda bulunup bulunmamasına göre yardım süresinin değiştiği görülmektedir. Nitekim riskli alan dışında bulunan riskli yapılar için yapılacak kira yardımının süresi 18 aydır. Buna rağmen riskli ve rezerv yapı alanlarında kira yardımı süresi 48 ayı geçmemek şartı ile ilgili kurumca belirlenebilmektedir.

Kentsel Dönüşüm Kredisi Nedir?

6306 Sayılı Kanun gereğince, kentsel dönüşüm uygulamaları kapsamında riskli yapı sahiplerinin yahut riskli alan ile rezerv yapı alanı içerisinde bulunan taşınmazların anlaşma yoluyla tahliye edilmesi hâlinde ilgililere kredi / faiz desteği sağlanmaktadır.

Kentsel Dönüşüm Kredisinden Kimler Yararlanabilir?

Kredi ve faiz desteğinden yararlanabilecek hak sahipleri şu şekildedir:

• Konutlarını sıfırdan inşa etmek isteyenler
• Riskli yapılarda en az bir yıl oturan kiracılar
• Konutu riskli alan veya riskli yapı olarak tespit edilen ve farklı bir konut almak isteyen malikler

2024 Kentsel Dönüşüm Kredisi Ne Kadar?

Kentsel dönüşüm kapsamında hak sahiplerine 1 milyon 250 bin Türk lirasına kadar finansman imkânı sunulmakta olup, finansman maliyetinin en fazla 840 baz puana kadarlık kısmı Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından karşılanmaktadır. Kentsel dönüşüm kredisinde, faiz oranı yüzde 1,49 olarak uygulanmaktadır. Ancak bu faiz oranının tamamı hak sahibi tarafından ödenmemektedir. Nitekim 10 yıl vadeyle sunulacak konut yapım kredilerinde ilk konut için hak sahibinin ödeyeceği faiz oranı yüzde 0,79 olup, devlet katkısı oranı yüzde 0,70 olarak belirlenmiştir. Birden fazla konutta (en çok 3 milyon liraya kadar olan) kredi için hak sahibinin ödeyeceği faiz oranı yüzde 0,89’dur. Devlet katkısı ise yüzde 0,60 bandındadır. 800 bin liraya kadar 7 yıl vadeyle sunulacak iş yeri yapım ve 350 bin liraya kadar olan edinme kredilerinde de hak sahibinin ödeyeceği faiz tutarı yüzde 1,09 olarak belirlenmiş olup, devlet katkısı ise yüzde 0,40 seviyesindedir.

Kentsel dönüşüm kapsamında; kamuoyunda “yarısı bizden kampanyası” olarak da bilinen hibe ve kredi desteğine ilişkin esasları düzenleyen Cumhurbaşkanı Kararı, 23.02.2024 tarihli Resmî Gazete’de yayımlandı. Söz konusu hibe ve kredi desteğine ilişkin hükümler sadece İstanbul ili için geçerlilik arz etmektedir. Karara göre ;

• İstanbul’da yürütülecek olan kentsel dönüşüm uygulamaları kapsamında yeni yapılarda hak sahiplerine bir konut için 700 bin TL’ye kadar hibe, 700 bin TL’ye kadar kredi, 100 bin TL tahliye desteği olmak üzere toplam 1,5 milyon TL; iş yerleri için ise 350 bin TL’ye kadar hibe, 350 bin TL’ye kadar kredi olmak üzere 700 bin TL’ye kadar destek verilmektedir.
• İnşaat yapımı için verilecek hibe haricinde tahliye için bağımsız bölümde ikamet etmek / kullanmak şartıyla maliklere, kiracılara ve sınırlı ayni hak sahiplerine bağımsız bölüm başına bir kereye mahsus ve karşılıksız 100 bin lira tahliye desteği verilmektedir.
• Ödemeler; subasman seviyesinde, taşıyıcı sistemin bitiminde ve inşaat bitiminde olmak üzere Kentsel Dönüşüm Başkanlığı tarafından üç eşit taksitle, yapıdaki hak sahipleri adına, hak sahiplerinin anlaştığı yüklenicinin bankada açılan vadesiz hesabına yapılacaktır.
• Kredi geri ödemeleri, geri ödemesiz dönemden sonraki ilk aydan itibaren başlamaktadır. Ayrıca ilk 12 taksit faizsiz olmak üzere en fazla 120 ayda tamamlanmalıdır.
• Kentsel dönüşüm kapsamında yapılacak hibe / kredi yardıma ilişkin hibe taahhütnamesi ve kredi sözleşmesi, Kentsel Dönüşüm Başkanlığına ayrılan İstanbul dönüşüm kampanyası finansmanı bütçe imkanları doğrultusunda 31 Aralık 2026 tarihine kadar yapılabilecek. Kredi verilirken kredi sahibinin gelir ve kredi durumuna bakılmayacaktır.

Kentsel Dönüşüm Kredisi Nasıl Alınır?

Öncelikle söz konusu kentsel dönüşüm faiz desteğinden yararlanılabilmesi için ilgili hak sahiplerinin tahliye tarihinden itibaren bir yıl içinde bankaya başvurmuş olması gerekmektedir. Yapılan başvuru sonrasında kredi verilmesi uygun görülürse, banka tarafından ilgili hak sahibinin başvurusu bakanlığa bildirilir. Bakanlıkça da onayın verilmesinden itibaren kredi kullanılmaya başlanabilmektedir. Kentsel dönüşüm kredisini kullanmak için gerekli olan belgeler ise aşağıdaki gibidir:

• Nüfus cüzdanı
• Bireysel kentsel dönüşüm kredisi başvuru formu
• Gelir belgesi
• Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından yetkilendirilen firmalardan alınmış, dönüştürülecek yapılara ait risk raporu ya da belediyeler tarafından sağlanan resmî belge
• Müteahhit firma ile hak sahipleri tarafından imzalanan inşaat yapım sözleşmesi