İçindekiler
Özellikle ticaret alanlarında, binaların zemin katlarında yer alan iş yerlerinin ön bahçelerinde pergola, sundurma şeklinde tabir edilen yapı sistemlerinin yer aldığı ve bu ön bahçelerin genelde kafe, restoran amaçlı kullanıldığı herkesin malumudur.
Uygulamalarda sıkça karşımıza çıkan problemlerden biri ruhsat almadan pergola, sundurma gibi yapıların inşa edilip edilemeyeceği hususudur. Planlı Alanlar İmar Yönetmeliği’nin “Yapı Ruhsatı Gerektirmeyen İnşai Faaliyetler” başlığı altında, “(…) basit tamir ve tadiller, balkonlarda yapılan açılır kapanır katlanır cam panel uygulamaları, korkuluk, pergola, çardak/kameriye ve benzerlerinin yapımı (…)” hükmüne yer verilmiştir.
Pergola ve Sundurma Nedir?
Yine Planlı Alanlar İmar Yönetmeliği’nde pergola ve sundurma, aşağıdaki gibi tanımlanmıştır:
Pergola Nedir?
Bahçede, bina cephelerini değiştirmemek kaydıyla terasta, hafif yapı malzemelerinden dikme ve sık kirişleme ile yapılan ve üzerine yeşil bitki örtüsü sardırılabilen, etrafı açık, yapı ruhsatı olmaksızın inşa edilebilen yapılar.
Sundurma Nedir?
Yağmurdan, güneşten ve rüzgârdan korunmak için yapı yaklaşma mesafesini ihlal etmemek kaydıyla, binaya bitişik olarak hafif malzemeden yapılan bölme duvarları olmayan üç tarafı açık örtüler.
Bahsi geçen hükümlere uygun olarak gerçekleştirilen imalatların ruhsata tabi olmadıkları açıktır. Bununla beraber tanımlamaların dar kapsamda yapıldığı ve içerdikleri anlam nedeniyle farklı yorumlamalara neden olduğu da bilinmektedir. Bu bağlamda ruhsat veren belediyeler, söz konusu yapıların nasıl projelendirileceği ve uygulanacağı konusunda tanımlamaların geliştirilmesine yönelik çeşitli meclis kararları almaktadırlar. Belediyeler; söz konusu kararlara aykırı olarak yapılacak her türlü uygulamayı ruhsatına aykırı yapı şeklinde belirlemekte, bunlara İmar Kanunu gereğince de yıkım ve para cezaları vermektedirler.
Pergola ve Sundurma Yapılar İmar Kirliliği Suçu Kapsamında mı?
Çeşitli yargı kararlarında görüldüğü üzere pergola ve sundurma yapıların ruhsatsız imalatlarında kapalı alan oluşturulmaması, bir başka deyişle ve imar mevzuatındaki tanımıyla bu yapıların bina inşaatı özelliği taşımaması durumunda imar kirliliği suçu oluşmaz. Ancak bu tarz yapıların bina inşaatı niteliğinde olup olmadığı konusunu belirleyen birçok ölçüt bulunmakta ve bu hususlara dikkat edilmesi gerekmektedir. Aksi takdirde ilgili yapılar bina inşaatı faaliyetinin bir parçası olarak kabul edilecek ve imar kirliliği suçu oluşacaktır.
“Bina mı? Yapı mı?” Değerlendirmesinin Ölçütleri
Aşağıda belirtilen inşaat işleri yapısal faaliyetler olup, bina inşaatı yapım faaliyeti kapsamında değildir.
- İnşaatta hafif ve sökülebilen / takılabilen malzeme kullanılması. Kalıcı ve sabit olmayan hafif malzeme (cam, metal, hafif çelik profil, ahşap vb.) kullanmak suretiyle inşa edilen ve kapalı alan oluşturmayan yapılar.
- Ana binayı statik yönden olumsuz etkilemeyen yapılaşma.
- Kapalı alan oluşturulmaması şartıyla üst tarafı açılıp kapanan tenteli ve yan tarafları kısmen açık, iklimsel koşullardan korunmaya yönelik, kullanım amacını değiştirmeyen mekânlar.
- Üstü hafif yapısal elemanlarla kapalı, açılıp / kapanabilen tente ve yan tarafları katlanabilen yapılar.
- Bina ortak alanlarına taşma yapmadan kendi kullanım kısmını arttırmadan yapılan inşaat işleri.
Kurumların Değişken Kriterleri, Uygulamaları Farklı Kılıyor
Ruhsatsız veya ruhsatına aykırı bir yapının imar kirliliği kapsamında olup olmadığının değerlendirmesi, söz konusu yapının bina yapım faaliyeti kapsamında olup olmadığı ile ilintilidir.
İklimsel koşullardan korunmak üzere sabit kapalı alan oluşturmadan yapılan inşaat faaliyetlerinin ruhsat gerektirip gerektirmediği ya da imar kirliliği suçu kapsamında olup olmadığı hususlarında ayrıntılı bir mevzuat bulunmamaktadır. Bu hususta gerek ilgili kurumların gerekse de yargının değişik referanslarına bağlı kalınmaktadır. Böylelikle uygulamada farklılıkların bulunması da kaçınılmazdır.
