İçindekiler
Yaşadığımız çevresel problemlerin ortaya çıkmasında giderek artan yapılaşmanın önemli bir rolü vardır. Bir yapının inşaat süreci, malzemelerin elde edilişinden yapının tamamlanmasına kadar olan döngüde çok sayıda çevre sorununun yaşanmasına yol açar. Bu zararların en büyük nedeni ise tüm süreç boyunca kaynak ve enerji kullanılması ile ortaya çıkan zararlı emisyonların ve diğer atıkların çevreye bırakılmasıdır.
Sürdürülebilir İnşaat Nedir?
Yapıları inşa ederken yenilenebilir ve geri dönüştürülebilir malzemeler kullanılmasının yanı sıra enerji tüketimi ve israfın azaltılmasını hedefleyen çalışma süreci, kısaca sürdürülebilir inşaat olarak ifade edilir. Sürdürülebilir inşaatın ana amacı, endüstrinin çevre üzerindeki etkisini azaltmaktır ve bu süreç, binanın tamamlanması ile sona ermez. İnşa edilen binanın kullanıldığı süre boyunca çevreye zarar vermemesi gerekir. Bu da inşaatın henüz tasarım aşamasından başlayarak çevre üzerinde olumsuz bir etki yaratmamasına bağlıdır.
Sürdürülebilir Yapılar Nelerdir?
Bir yapının sürdürülebilir olarak tanımlanabilmesi için, ekolojik, ekonomik ve sosyal sürdürülebilirlik kriterlerini karşılaması gerekir. Sürdürülebilir yapıları oluştururken bu üçgende, doğa ile iklime uyumlu, çevreye zarar vermeyen, temiz ve yenilenebilir enerjilere yönelen bir yaklaşım sergilenir.
Sürdürülebilir İnşaat Malzemeleri Nelerdir?
Kullanıldıkları sürede enerji harcama düzeyi düşük olan ve hammaddelerin elde edilmesi, işlenmesi, bakımı ve atık oluşumu sırasında çevreye ve insan sağlığına zarar vermeyen inşaat malzemeleri, sürdürülebilir yani ekolojik özelliktedir. Peki ekolojik malzemeler nelerdir? Mimaride ekolojik malzemeler, geri dönüştürülerek tekrar kullanıma uygunluğu ve toksik bileşen içermemesi yönleriyle insan sağlığına zararlı olmayan malzemelerdir. Yerel kaynaklardan ve üreticilerden elde edilen bu malzemeler, işlevleri sona erdikten sonra çevreye zarar vermezler. Kerpiç, bambu, saman balyası, ahşap gibi maddeleri sürdürülebilir malzeme örnekleri olarak gösterebiliriz.
Sürdürülebilir İnşaat Yapım Teknikleri
Bir inşaatın sürdürülebilir şekilde yapılması için belli alanlarda değişime gidilmelidir. Peki, sürdürülebilir yapılar nasıl oluşur?
Bununla ilgili birkaç öneriyi şöyle sıralamak mümkündür:
- Yapının inşası sırasında fosil kaynaklar yerine yenilenebilir enerji kaynakları kullanılmalıdır.
- Sürdürülebilir tasarım ilkeleri gereği, kaynak tüketimi ve enerji harcama oranı minimum olmalıdır.
- Tasarım sürecinde dayanıklı, bakıma az ihtiyaç duyan, geri dönüştürülmüş ya da dönüşüme uygun malzemeler tercih edilmelidir.
- Betonarme yapılar içerdikleri çimentodan dolayı diğer yapı türlerine oranla doğaya daha fazla karbondioksit salınımı yaparlar. Beton üretiminde puzolan kullanılması karbondioksit salınımını azaltırken, atık malzemelerin de değerlendirilmesini sağlar.
- Deprem riskinin yüksek olduğu bölgelerde inşa edilen yapıların taşıyıcı sistemleri hafif olmalıdır. Yapıların temel kalınlığı, ham madde tüketimi ve hafriyat miktarını arttırır.
- İnşa sürecinde kullanılan malzemelerin yarattığı olumsuz etkiler göz önüne alınmalıdır. Örneğin, ahşap yapı malzemelerinin üretiminde harcanan enerji ve ortaya çıkan karbondioksit miktarı çelik sistemler için harcanandan çok daha azdır. Bunun yanında çelik yapım sistemlerinin birim fiyatları diğer ürünlere göre daha yüksek olduğundan oldukça maliyetlidir.
Daha Yeşil Bir Gelecek İçin Sürdürülebilir Yapı Kullanmanın Önemi
Sürdürülebilir yapının yararlarını çevresel, ekonomik ve sosyal faydalar adı altında 3 başlığa ayırabiliriz. Çevresel faydaları kapsamında, sürdürülebilir yapı kullanıldığı zaman doğal kaynaklara zarar verilmez. Bunun yanında ekosistemler ve biyolojik çeşitlilik de korunarak hava ve su kalitesi de bozulmamış olur. Ayrıca enerji tüketiminde ve israfta azalma sağlanır.
Sürdürülebilir yapıların ekonomik faydalarının başında geleneksel enerji kaynaklarına bağımlılığın azalması ile uzun vadeli masrafların düşmesi gelir. Bununla birlikte arazi ve mülk değerleri de yükselir. Sosyal anlamda ise bireylerin yaşam koşulları ve konforları iyileşir. Hava ve su kalitesinin artmasına bağlı olarak sağlık anlamında iyileşme görülür. Bunun yanında yerel altyapı hizmetlerine olan talep de minimuma iner.
Karbon Ayak İzinin Sürdürülebilirlik ile İlgisi Nedir?
Tükenebilir enerji kaynakları olan doğal gaz, petrol ve kömür gibi yakıtların kullanılması sonucu ortaya çıkan karbondioksitin atmosfere yayılmasına karbon salınımı denir. Karbon salınımının ölçümü ise karbon ayak izi olarak ifade edilir. Karbon ayak izi, doğa üzerinde yaratılan tahribatın çok daha net bir şekilde ortaya çıkmasını sağlar. Yani eylemlerimizin sonucunda çevreyi ne kadar kirlettiğimizi gösterir. Bundan dolayı karbon ayak izimizi ne kadar azaltırsak dünyamız için o kadar olumlu adımlar atmış oluruz. Yaşam şeklimizi sürdürülebilirlik ilkesi ile çerçevelendirdiğimizde, çevremize ve doğal olarak dünyaya o kadar az zarar veririz. Sürdürülebilirliği yapı sektörü de dahil olmak üzere yaşamımızın her alanında uygulayarak karbon ayak izimizi düşürebilir, böylece gezegenimizin geleceğine katkı sağlayabiliriz.
Geleceğin Yenilikçi İnşaat Malzemeleri
Sürdürülebilir yapı malzemelerini kullanmak dünyamızın geleceği için oldukça önemlidir. Bu konuda birkaç örneği şu şekilde sıralayabiliriz.
- Sıfır Karbon Çimento
Küresel karbon emisyonlarının %5’ini çimento oluşturur. Betonun en önemli malzemesi olan klasik çimento yerine yapılarda sıfır karbon çimento kullanarak karbon ayak izini minimuma indirmek mümkündür. Düşük kütleli, düşük karbonlu bir teknoloji olan bu malzeme, hâlihazırda dünyadaki altyapının inşasında kullanılmaktadır. Sıfır karbon çimentonun barınma amaçlı yapılan inşaatlarda da kullanılması ile hem inşaat süresi ve maliyetler düşecek hem de karbon ayak izinde önemli ölçüde azalma olacaktır.
- Mantar Yalıtım
Araştırmacılara göre mantarlar bina yalıtımında maksimum verim sağlayacak şekilde kullanılabilirler. İzolasyonun, miselyum olarak bilinen mantarların vejetatif kısmından yapılabileceğini belirten araştırmacılara göre mantarların talaş gibi bir alt tabaka üzerinde büyümesi sağlanır. Mantar, yerleştirildiği kalıbın şeklinde büyür ve bu büyüme, mantar kuruduğu zaman durur. Kurumuş olan bu mantar zımparalanarak yalıtım malzemesi olarak kullanılabilir.
- Lamine Ahşap
Geri dönüştürülebilen malzemelerden olan ahşap, binlerce yıldır inşaat malzemesi olarak kullanılmaktadır. Yapılan araştırmalara göre lamine edilmiş ağaç parçalarının daha büyük bir yapıyı oluşturacak şekilde bir araya getirilmesi ile bir bina projesini normalden altı kat daha hızlı bir şekilde tamamlamak mümkündür.
- Hafızalı Çelik
Yeni ve mevcut beton yapıların güçlendirilmesi için kullanılabilen hafızalı çelikten faydalanılarak özellikle köprülerin, kara yollarının ve otoyolların güçlendirilmesi sağlanır.
