İçindekiler
“Tiny House Nedir, Kentleri Nasıl Değiştirir?” başlıklı yazı dizimin ilk bölümünde, küresel ölçekte günden güne önemi artan tiny house hakkında merak edilen temel soruları yanıtlandırmıştım. Yazımın ikinci kısmında ise mevcut yasaların ışığında bahsi geçen yaşam alanlarının kullanım şartlarını mercek altına alacağım.
Sabit Tiny House İçin İmarlı Arazi Şart
Tiny house, “motorlu araçla çekilen, insan veya yük taşımak için imal edilmiş motorsuz araç” olması sebebiyle Karayolları Trafik Yönetmeliği’ne göre römork tanımına girmektedir.
Mevzuata göre bahse konu mini yaşam alanları; plaka, ruhsat ve trafik tescil işlemleri tamamlandıktan sonra başkaca bir izne ihtiyaç olmadan kullanılabilmektedir. Ancak bu durum, tiny house’ların tekerlekli ve karavan gibi kullanılması hâlinde geçerlidir.
Tekerleksiz olarak kullanılması durumunda tiny house’lar, “araç” değil “yapı” statüsünde kabul edilmektedir. Yapı statüsünde olan bu yeni nesil yaşam alanları da yalnızca imarlı arazilere kurulabilmektedir.
Tam da bu noktada bazı şikâyet ve eleştiriler gündeme gelmektedir. Zira imarsız bir arazi satın alanlar, söz konusu mikro konutlarını bu alana yerleştirmektedir. Toprakların bu yönde kullanılması tarım ve çevreyi olumsuz etkilemekte, tarım arazilerinin ve arsaların fiyatlarında da yükselişe neden olmaktadır.
Belediyelere Planlanmayan Bir Yük Biniyor
Ayrıca bahsi geçen durum belediyeler üzerinde de planlanmayan bir yük oluşturabilmektedir. Örneğin şahsın bir arazisi veya tarlası varsa ve bu bölge birinci derecede sit alanı değilse, hiçbir izin alınmadan tiny house park edilebilmektedir. Üstelik bölge birinci derecede sit alanı dahi olsa; zemine bir şey çakılmadığı, kuyu açılmadığı ve kazı kazılmadığı için sorun çıkmayacağı düşünülmektedir.
T.C. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığının bildirdiği görüş yazıları da imarsız arazide kullanım konusundaki sorunlara işaret etmektedir.
Bakanlığa göre tiny house’lar, özel mülkiyete park edilmeleri hâlinde imar mevzuatına tabi değildir. Yani araziniz imarlı ise tekerlek üzerinde olsun ya da olmasın tiny house kurmanın önünde herhangi bir yasal engel bulunmamaktadır. Fakat eviniz tekerlek üzerinde olmasına rağmen araziniz imarlı değilse, bazı engellerle karşılaşmanız mümkündür.
İmarsız Arazideki Tiny House, Altyapıdan Yararlanırsa Yapı Ruhsatı Almalı
İmarsız arazi üzerindeki bir tiny house; elektrik, su, foseptik gibi altyapı ihtiyaçlarından birini araziden karşılamaktaysa taşınabilir olmaktan çıkmaktadır ve ardından “araç” statüsünü kaybederek “yapı” sayılmaktadır.
Yine T.C. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığının görüş yazısına göre tiny house’lar için 3194 sayılı İmar Kanunu gereği şu durumlarda “yapı ruhsatı” alınması gerekmektedir:
- Konut veya ticari amaçlı sabit olarak kullanılacaksa,
- Konut veya ticari amaçla kullanılmasa da altyapı hizmetlerinden faydalanılacaksa.
Ruhsatsız şekilde konumlandırıldığı tespit edilen yapılar içinse İmar Kanunu’nun 42. maddesi ve 775 sayılı Gecekondu Kanunu gereği işlem yapılmaktadır. Nitekim henüz bu yapılara özel bir hukuki düzenleme mevcut değildir…
Tiny House’lara Talep Arttıkça Hukuki Düzenlemelere İhtiyaç Duyulacak
Türkiye’de son 5-10 yıl içinde yaygınlaşmaya başlayan bu evlerin, henüz tam anlamıyla alternatif bir barınma modeli olarak benimsendiği söylenemez. Ancak küresel ölçekte nüfusun artması, alan sıkıntısı yaşanması, değişen ekonomik şartlar ve yaşam biçimleri; bireylerin bu tip evlere yönelmesini sağlayacaktır.
Söz konusu evlerin halk tarafından kabul görüp benimsenmesiyle birlikte bu alana özgü hukuki düzenlemeler de hiç şüphesiz hayata geçecektir. Zira bir noktada bu düzenlemelere mecbur kalınacağı da söylenebilir.
Tiny House’ların Farklı Kullanım Alanları
Sanayi Devrimi ile çekirdek aile yapısına geçiş başlamış ve daha çok endüstri bölgelerine yakın yerlerde konaklama isteği, kırdan kente göçü getirmiştir. Bu göç sadece kırsaldan gelen işçileri değil, orta sınıf üretimde çalışan memur ve yönetici beyaz yaka diyebileceğimiz orta sınıf varlıklı aileleri de şehirde yaşamaya teşvik etmiştir. Hızlı kentleşmenin yanında teknolojik gelişmeler, ihtiyaçlar, istekler ilk zamanlardaki konut anlayışından farklı tipte konutların ortaya çıkışına zemin hazırlamıştır.
Bir dönem statü ve güç gösterisi olarak inşa edilen lüks daireler günümüz iletişim çağında yerini; ilk çağlardaki gibi sade, barınma ihtiyacını karşılayan, yetecek miktarda büyüklüğe sahip, doğayla uyumlu, fazlalıklardan/gösterişten arınmış konutlara bırakmıştır.
İnsanlar özüne dönmeye başladıkça konutlarındaki bazı zaruri mekânları çıkartıp bunların yerine her yerini aktif olarak kullanabileceği hobi veya çalışma odası gibi işlev alanları oluşturmaya başlamışlardır.
Tiny house düşük bütçelere sahip olması, özgür kılması ve sürdürülebilir yaşamı desteklemesinin yanı sıra bazı durumlarda çok daha fonksiyonel şekilde kurtarıcı olabilmektedir. Devamında söz konusu evler, mülteci göçünün yaşandığı bu günlerde; mülteci kamplarında ya da mevsimlik işçilerin çok fazla çalıştığı bazı bölgelerde geçici şekilde barınma sorununa alternatif olabilecektir. Aynı zamanda tiny house’lar, geçici sağlık hizmetleri gibi sosyal amaçlı da kullanılabilirler.
Tiny house’ların kullanım alanlarına birkaç örnek daha verecek olursak şunları söyleyebiliriz:
- Yazlık ev
- İnziva evi
- Öğrenci evi
Konut Açığı Sorunu ve Tiny House’lar
Konut açığı probleminin ülke gündemine oturduğu şu günlerde bu sorunun çözümü oldukça zor ve karmaşık görünmektedir. Üstelik konut açığı sıkıntısı, sadece Türkiye’de değil tüm ülkelerde baş göstermektedir.
Bahsi geçen problemi tiny house’lar ile bağdaştıracak olursak bu yeni yaşam alanlarının tek başına küresel çapta yaşanan konut krizinin çözümü olarak değerlendirilmesi mümkün değildir. Ancak ulaşılabilir, esnek, kompakt, müstakil ve özgür bir yaşam için seçenek sunan tiny house’ların bu alanda da oynayacakları rolleri mutlaka vardır.
