İçindekiler
Bu yazı dizimizde sizlere hem imar planı türlerinden hem de bu planların hangi kurum tarafından onaylandığından bahsedeceğiz.
Ülkemizde kent planlaması adına farklı plan türleri ve ölçeklerine rastlamaktayız. Her alana, her ile ya da ilçeye kendi statüsüne ve özelliğine göre farklı planlar hazırlanıp, yine bu plan türlerinin farklı kurumlardan onay süreçleri yürütülmektedir. Hangi planın hangi özellikleri taşıdığına ve hangi kurumlarca onaylandığına değineceğimiz bu yazıda özellikle bazı alanlar var ki kurumlar arasında bile planın hangi kuruma sunulması gerektiği ve hangi kurumca onaylanacağının sorgulanmasına neden olabilmektedir.
Yasa ve yönetmeliklerde üst ölçekli planlar, alt ölçekli planlar, tamamlayıcı planlar ve özel nitelikli alanlar olarak tasniflenen planlardan en aşina olduklarımız 1 / 5000 – 1 / 1000 ölçekli imar planlarıdır. İmar planları yapılaşmaya dair bilgileri içerirken üst ölçekli planlar daha çok lekesel olarak arazinin hangi fonksiyonlarda kullanılacağını gösteren stratejik planlardır. Her plan bir üstündeki plana hiyerarşik açıdan bağlı olup üst ölçekli plan kararlarına uymak zorundadır.
Üst Ölçekli Planlar Nelerdir?
Mekânsal Strateji Planı
Ülke bütününü kapsayan ve metropoliten bölgeler, gelişme alanları, yeni kentler, üretim – tüketim ilişkileri, kentsel ve bölgesel ağlar, ulaşım ilişkileri ve fiziksel eşikler dikkate alınarak bölge düzeyinde hazırlanır.
1 / 250.000, 1 / 500.000 veya daha üst ölçek haritalar üzerinde şematik ve grafik olarak hazırlanan bu planlarda stratejik kararlar üretilir. Ayrıca mekânsal, ekonomik, ulaşım ilişkilerini sağlayan kararlar yanında doğal, tarihi, kültürel korumaya yönelik ve gelişimini sağlayacak politika ve stratejiler oluşturulur. Ülke bütününde ve gerekli görülen bölgelerde yapılabilen, sektörel ve tematik paftalar ve raporu ile bütün bir plandır.
Mekânsal Strateji Planını Hazırlayan ve Onaylayan Yetkili Kurum Hangisidir?
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, Mekânsal Planlama Genel Müdürlüğü, bu planı hazırlamak ve onaylamakla yetkili kurumdur.
Çevre Düzeni Planı
Çevre düzeni planı; benzerlik gösteren bir bölge için ya da en az bir il olmak üzere il bazında hazırlanan planlardır. Bazen iki ya da üç ilin birden çevre düzeni planları varken, bazen tek bir il ölçeğinde hazırlanabilir. Mekânsal strateji planındaki hedef ve stratejiler doğrultusunda hazırlanan bu planlar coğrafi verileri içerirken, genel kullanıma ilişkin kararların üretildiği, kentsel ve kırsal alanların, tarım alanlarının, orman alanlarının, su yataklarının gösterildiği, aynı zamanda yapılaşmaya yön verecek 1 / 5000 ve 1 / 1000 ölçekli planlar için esas yol göstericidirler.
Daha çok 20 yıllık bir projeksiyonla yapılan bu planlarda gelişme alanları, projeksiyon nüfusu yani gelecekte planlama alanında yaşayacak nüfusa yetecek sektörel alanları, donatı alanları, ana ulaşım kararları, mevcut konut alanları, genel arazi kullanımı 1 / 50.000 ya da 1 / 100.000 ölçeklerde hazırlanır. Yine bu plan da plan notları ve plan raporu ile bir bütündür.
Çevre Düzeni Planını Hazırlayan ve Onaylayan Yetkili Kurum Hangisidir?
1.No’lu Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi’nin 102. Maddesi uyarınca ulusal ve bölgesel nitelikteki fiziki planları Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı yapar, yaptırır ve onaylar.
Büyükşehir belediyesi sınırları içerisindeki, büyükşehir belediyeleri tarafından (büyükşehir belediyelerince) hazırlanacak ve onaylanacak çevre düzeni planlarının, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığınca hazırlanıp onaylanan bölgesel nitelikteki çevre düzeni planı kararlarına uygun olması gerekmektedir.
Büyükşehir olmayan illerde ise Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından hazırlanır ve onaylanır.
Alt Ölçekli Planlar Nelerdir?
Bölge planı ve çevre düzeni planı varsa bunlara uyması zorunlu olan alt ölçekli planlar arasında en çok bilinenleri nazım imar ve uygulama imar planlarıdır. Bu planlarda ayrıntılı olarak arazi kullanım ve yapılaşma şartları belirtilir. Belediye sınırları içinde kalan yerlerde nazım ve uygulama imar planları ilgili belediyelerce yapılır veya yaptırılır. Planlar, belediye meclisince onaylanarak yürürlüğe girer.
Nazım İmar Planı
Çevre düzeni planına uygun olacak şekilde hazırlanan bu planlarda, arazi kullanımı, ulaşım ağı, nüfus yoğunlukları netleşmiştir. Hangi alanların meskûn alan, hangi alanların gelişme konut alanı, hangi alanların ticaret – sanayi – hizmet alanları, hangi alanların donatı alanı olacağı belirtilmiştir. Uygulama imar planları tamamen bu planlar baz alınarak hazırlanmak zorundadır. 1 / 1000 uygulama imar planlarından farkı, bu planlarda yoğunluk değerleri verilirken örneğin 500 kişi / hektar, 1 / 1000 uygulama imar planlarında bu yoğunluk değerine karşılık gelen yapılaşma detayları, ayrıntılı olarak ulaşım aksları, fonksiyonlara ilişkin detaylar yer alır. Büyükşehirlerde 1 / 5000 ile 1 / 25.000 arasındaki ölçekte, diğer belediyelerde 1 / 5000 ölçekte hazırlanır. Plan notları ve ayrıntılı raporuyla bir bütün olarak hazırlanan plandır.
Nazım İmar Planını Hazırlayan ve Onaylayan Yetkili Kurum Hangisidir?
1 / 5000 nazım imar planı, büyükşehirlerde ilgili büyükşehir belediyesi,
Büyükşehirler dışındaki illerde belediye ve mücavir alan sınırları içerisinde yerel belediyesince hazırlanır, belediye meclisince onaylanarak yürürlüğe girer.
Büyükşehir olmayan illerde, belediye ve mücavir alan sınırları dışında; il idare kurullarınca karar verilen imar planları valilikçe uygun görüldüğü takdirde onaylanarak yürürlüğe girer.
Uygulama İmar Planı
Tasdikli hâlihazır haritalar üzerine varsa kadastral durumu işlenmiş olarak nazım imar planı esaslarına göre çizilen ve çeşitli bölgelerin yapı adalarını, bunların yoğunluk ve düzenini, yolları ve uygulama için gerekli imar uygulama programlarına esas olacak uygulama etaplarını ve diğer bilgileri ayrıntıları ile gösteren plandır.
Uygulama İmar Planını Hazırlayan ve Onaylayan Yetkili Kurum Hangisidir?
Belediye ve mücavir alan sınırları içinde ilgili belediyesince hazırlanır, belediye meclisince onaylanarak yürürlüğe girer. Büyükşehir belediye sınırları içerisindeki uygulama imar planları ilçe belediye meclis kararından sonra büyükşehir belediye meclisinde onaylanır.
Belediye ve mücavir alan sınırları dışında; il idare kurullarınca karar verilen imar planları valilikçe uygun görüldüğü takdirde onaylanarak yürürlüğe girer.
Nazım ve uygulama imar planları gerekli görülmesi hâlinde eş zamanlı olarak hazırlanabilir. Nazım imar planı kesinleşmeden uygulama imar planı onaylanamaz. Ancak, onay yetkisinin aynı idarede bulunması hâlinde nazım ve uygulama imar planları eş zamanlı olarak onaylanabilir.
Tamamlayıcı Planlar
Revizyon İmar Planı
İmar planlarının ihtiyaca cevap vermediği veya uygulamasının mümkün olmadığı durumlar ile üst kademe plan kararlarına uygunluğunun sağlanması amacıyla planın tamamının veya plan ana kararlarını etkileyecek bir kısmının yenilenmesi için, Yönetmelikte belirtilen ilke, esas ve standartlara uygun olarak imar planlarında revizyon yapılır.
Revizyon İmar Planını Hazırlayan ve Onaylayan Yetkili Kurum Hangisidir?
Belediye ve mücavir alan sınırları içinde ilgili belediyesince hazırlanır, belediye meclisince onaylanarak yürürlüğe girer.
Belediye ve mücavir alan sınırları dışında; il idare kurullarınca karar verilen imar planları valilikçe uygun görüldüğü takdirde onaylanarak yürürlüğe girer.
İlave İmar Planı
İmar planlarının ihtiyaca cevap vermediği durumlarda, mevcut plana bitişik ve mevcut planın genel arazi kullanım kararları ile süreklilik, bütünlük ve uyum sağlayacak biçimde, bu Yönetmelikte belirtilen ilke, esas ve standartlara uygun olarak ilave imar planı yapılabilir.
İlave İmar Planını Hazırlayan ve Onaylayan Yetkili Kurum Hangisidir?
Belediye ve mücavir alan sınırları içinde ilgili belediyesince hazırlanır, belediye meclisince onaylanarak yürürlüğe girer.
Belediye ve mücavir alan sınırları dışında; il idare kurullarınca karar verilen imar planları valilikçe uygun görüldüğü takdirde onaylanarak yürürlüğe girer.
Yazımızın “Özel Amaçlı Plan Nedir, Kim Tarafından Onaylanır?” başlıklı ikinci bölümünü okumak için tıklayın.
