İçindekiler
Yüklenici Nedir?
Bir işi, bir yapının belirli bir kısmını veya tümünü belirli şartlarda gerçekleştirmek amacıyla ilgili mevzuat çerçevesinde üstüne alan kişi ya da firmalara “yüklenici” (müteahhit) diyoruz.
Taşeron Nedir?
Yüklenici, büyüklük ve önemine göre, işi birden fazla yükleniciye devredebilir ki bu alt yükleniciler “taşeron” adı altında kendilerine devredilen işi gerçekleştirirler. Taşeronlar, işverene karşı doğrudan sorumlu değildir. Sadece kendilerine verilen işin sınırları içinde ilgili yasalar ve sözleşmeler karşısında sorumlukları vardır.
Taşeronla çalışmayı gerektiren nedenler arasında; işin uzmanlık gerektirmesi, taşeron kadrosunda yer alan uzman kadroların yükleniciye ekonomik avantajlar ve zaman sağlaması, işin özel makine parkı ve teçhizat gerektirmesi, iş riskinin azaltılması gibi faktörler sıralanabilir.
Peki inşaat yapımında başlıca yüklenicilik yöntemleri nelerdir?
Arsa Temini Yöntemi
Yüklenicilik yöntemlerinin en başında gelen ve ülkemizde oldukça yaygın olanı, arsa temini yöntemidir. Kişi veya kuruluşlar arsa satın almak suretiyle, satmak veya kendi ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla temin ettikleri arsa üzerinde yapılar inşa ederler. Arsa temini, fazla sermeye gerektirmemekle beraber kârlı bir yöntemdir.
Müteahhidin arsa temin ederken; arsanın mülkiyet bilgilerini ve tapu şerhlerini (irtifak, ipotek, depremsellik koşulları, üzerindeki diğer yapılar, diğer malikler vb.) arsanın konumunu, boyutlarını, topografik ve jeolojik yapısını imar planı şartlarını mutlaka göz önünde bulundurması gerekmektedir.
Kat Karşılığı İnşaat
Arsa sahipleri; yeterli ekonomik güçleri olmaması ya da farklı mecralarda yatırım yapmaları ve yapacakları işin uzmanlık gerektirmesi nedenleriyle işi yüklenici olarak anılan diğer kişi veya kişilere devredebilirler. Bu sistemde arsa sahipleri arsanın bir bölümünü yükleniciye devreder ve belirli bir oran karşılığında “bağımsız bölüm” alır.
Kat karşılığı inşaatta amaçlanan; müteahhidin arsaya ödemede bulunmayarak, arsa sahibinin de harcama yapmadan talep ettiği bağımsız bölümleri alarak, tarafların ekonomik biçimde hedeflerine ulaşmasıdır. Taraflar arasında özel ve teknik hükümler ihtiva eden, resmî şekilde noterde hazırlanan “Kat Karşılığı İnşaat Sözleşmesi” ile kat karşılığı inşaat yönteminin amacı ve şartları belirlenir.
Kâr Bölüşüm Yöntemi
Yüklenici tarafından yapılacak bağımsız bölümlerin satılmasıyla elde edilecek gelirin belirli bir bölümünün toprak sahibine devredilmesi karşılığında, arsanın müteahhit tarafından temin edilmesi yöntemidir. Burada da yine sözleşme usulü ve şartları büyük önem arz etmektedir.
Taşeronluk
Taşeron adı altındaki alt yükleniciler, kendilerine verilen yükümlülüğü iş tanım sınırları dahilinde gerçekleştirirler. Taşeronların işverene karşı doğrudan yükümlülüğü yoktur. Sadece kendilerine verilen işin sınırları içinde ilgili yasalara karşı sorumlukları vardır. Ancak, devlet işlerinde taşeronluk; ihale mevzuatı gereği kendilerine verilen işi bedel karşılığında yapmak amacıyla üstlenen, gerçek ve tüzel kişiler olarak tanımlanmaktadır.
Taahhüt Yöntemi
Bir iş ve projenin belirli bir plan, sözleşme, şartname çerçevesinde daha önceden belirlenmiş fiyatlara ve zaman aralığına göre gerçekleştirilme yöntemidir. Üretimin planlaması ve gerçekleştirilmesi tamamen iş sahibi tarafından tasarlanır ve denetlenir. Yüklenicinin sözleşme sonrası arsa üzerinde işin şekliyle alakalı tasarruf hakkı bulunmaz.
Ülkemizde taahhüt yöntemi; devlet işleri dışında kişilerce daha az tercih edilen bir yöntemdir. Kamu hukukuna tabi ve kamunun denetimi altında bulunan ya da kamu kaynağı kullanan kamu kurum ve kuruluşları, yapacakları ihalelerde uygulanacak esas ve usulleri, 4734 sayılı “Kamu İhale Kanunu” çerçevesinde belirlerler.
Alt Yapı Yükleniciliği
Kentlerin altyapısını: elektrik, su, kanal, doğal gaz, ulaşım, köprü, demir yolu, yol, trafik gibi unsurlar meydana getirir ve bu konular belirli yeterlilik gerektiren, uzmanlık isteyen inşaat işlerini oluştururlar. Altyapı işlerinin neredeyse tamamında işveren konumunda kamu kuruluşları bulunur ve bu işler 4734 sayılı “Kamu İhale Kanunu” çerçevesinde gerçekleştirilir.
