İçindekiler
Hazır Beton Nedir?
Modern üretim tesislerinde çimento, su, agrega ve (gerekli durumlarda) kimyasal katkı malzemelerinin bilgisayar desteğiyle beton santralinde homojen olarak karıştırılarak hazırlanması ve çimentonun hidratasyona uğramasıyla elde edilen viskoelastik yapı malzemesine “hazır beton” diyoruz.
İstenilen nitelikteki basınç dayanım sınıflı hazır betonun üretimi, santral operatörün beton sınıfına/özelliğine has olan reçete ve formülü sisteme girmesiyle başlatılır.
Beton bileşenlerinin karıştırılması sonrası yürürlükte olan ilgili mevzuat ve Türk Standartları’na (TS) göre hazırlanan ürün, transmikserler vasıtasıyla tüketiciye ulaştırılır.
Hazır beton üretim sistemi, hata payını en aza indirerek standartlara uygun, kaliteli ürüne ulaşılmasını sağlarken pratik ve hızlı çalışma imkânı tanıyarak çevreye katkı sunar.
Beton işçiliğinde kolaylık sağladığı gerekçesiyle uygulamalarda yanlış olarak akıcı kıvamda (sulu) beton kullanma eğilimi vardır. Bu husus dikkate alınarak hazır betona şantiyede su ilavesine izin verilmemeli ve transfer anında yaşanabilecek su kaybı nedeniyle de ek tedbirler alınmalıdır.
Hazır betonun üretimi, tüketiciye ulaştırılması, betonun dökümü ve analizinin yapılması zinciri içerisinde; hazır beton üreticileri, yapı denetim şirketleri, yükleniciler, laboratuvarlar, şantiye çalışanları gibi bileşenler yer almaktadır. Bu unsurların birbirleriyle uyumlu olması, sürecin hızlandırılıp kolaylaştırılması bakımından önem teşkil etmektedir.
Hazır Beton İmalatı ve Denetimi Hakkında Mevzuat ve Standartlar
Gerek ürün denetimleri yapan Bakanlık gerek beton üreticisi gerekse de yapı denetçileri, ilgili mevzuat ve standartlar çerçevesinde süreci yönetmektedirler.
Beton dayanımları, nitelikleri, su ve diğer katkı maddelerinin kullanım şekli, numunelerin oluşturulması ve kür yapımı, basınç dayanım tayinleri, laboratuvar çalışmaları vs. gibi hususlarda; TS 500 Betonarme Yapıların Tasarım ve Yapım Kuralları Yönetmeliği ve beton ile ilgili yürürlükteki (güncel) Türk Standartları esas alınmaktadır (ilgili Türk Standartları’na, standart arama kaynaklarından ulaşılabilir).
Takip edilecek mevzuat hükümlerini barındıran yönetmelik ve tebliğleri şöyle sıralamak mümkündür:
– 4708 sayılı Yapı Denetimi Hakkında Kanun ve Yapı Denetimi Uygulama ve Esasları Yönetmeliği,
– Yapı Malzemeleri Yönetmeliği,
– 7223 sayılı Ürün Güvenliği ve Teknik Düzenlemeler Kanun ve Uygulama Yönetmelikleri,
– Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı Mesleki Hizmetler Genel Müdürlüğü’nün konu ile alakalı genelge ve tebliğleri.
Hazır Beton İmalatına ve Kullanımına Etki Eden Faktörler
- Zaman Faktörü: Bu konudaki en önemli sorunların başında, “zamanın doğru yönetilmemesi” gelmektedir. Örneğin; donatı, kalıp ve diğer teçhizat uygulamaları denetimci tarafından kontrol edilmeden beton dökümüne izin verilemeyeceğinden, yüklenicinin veya şantiye yönetiminin onaylı tutanakları görmeden zamansız beton talebi, beton üreticisinin iş programını aksatacaktır. İlgililerin şantiyelere geç intikal etmeleri de zaman kaybıyla birlikte, (her ne kadar çalışır vaziyette olsa da) transmikser içindeki beton kıvamını olumsuz etkileyebilmektedir.
- Hava Koşulları: Aniden meydana gelen olumsuz hava koşullarında beton dökümünün yasaklanması hususu üreticiye bildirilmediği takdirde, üreticinin ve şantiye çalışanlarının zor durumda kalması kaçınılmazdır.
- Organizasyon: Bütün bu eylemlerin, şantiye şefi ya da yetkin bir teknik eleman tarafından doğru planlanmadığı durumlarda beton döküm süreci aksamaya uğramaktadır.
- Betona Şantiyede Fiziki Müdahale Yapılması: Betona sonradan su ve kimyasal katkı maddesi ilavesi, betonun standart özelliğini kaybetmesine yol açmaktadır. Bu konuda sorumluluk üreticide olup, bazı özel koşullarda gerekli olan ilaveler kendileri tarafından yapılmalıdır. Yüklenicinin, denetçinin, şantiye şefinin ya da başka bir görevlinin bu konuya müdahil olması yanlıştır.
- Görevliler: Bazı uygulamalarda beton dökülmesi esnasında şantiye şefi, yapı denetim yetkilisi ve laboratuvar teknisyeninin şantiyede bulunmadığı, bunun büyük sorun ve eksiklik olarak ortaya çıktığı görülmektedir.
Sürecin Daha İyi Çalışması İçin Neler Yapılmalıdır?
- Öncelikli olarak yapı denetim şirketi yetkililerinin donatı, kalıp ve diğer teçhizat tutanaklarını onaylayıp; yüklenici, laboratuar ve üreticiyi bilgilendirmeleri ve beton döküm tarihini kendilerinin saptamaları şarttır.
- Öte yandan, tüm görevli unsurların dijital bir sistem (yazılım) vasıtasıyla bağlantılarının oluşturulması, sisteme işlerlik kazandıracaktır.
- Beton döküm günü meteorolojik verilerin esas alınması da önemlidir. Bu bağlamda, hava muhalefeti nedeniyle olası beton döküm iptallerinin yazılı olarak üretici ve diğer görevlilere önceden bildirilmesi, zaman kaybı ve aksamaların önüne geçecektir.
- Şantiyelerde koordinasyonu sağlayacak şantiye şefi ya da yetkin bir teknik elemanın mutlak surette bulunması; tüm görevlilerin beton döküm gününde şantiyede olmaları ve bu hususların ilgili birimlerce denetimi, sürecin sağlıklı ilerlemesi açısından büyük önem taşımaktadır.
