İçindekiler
Kentsel dönüşüm, Türkiye’de özellikle depreme karşı dayanıklı yapıların inşasını teşvik eden ve mevcut riskli yapı stokunu yenilemeyi amaçlayan önemli bir süreçtir. Bu süreç çoğunlukla apartmanlar özelinde konuşulsa da müstakil ev sahipleri de kentsel dönüşümden yararlanabilmektedir. Ancak müstakil evlerde kentsel dönüşüm süreci, apartmanlara kıyasla farklılıklar gösterebilir.
Müstakil Ev Sahipleri Kentsel Dönüşüme Nasıl Başvurabilir?
Müstakil ev sahiplerinin kentsel dönüşüme başvurabilmesi için ilk adım, evin riskli yapı olup olmadığının belirlenmesidir. Bu başvuru, ev sahibinin doğrudan çevre, şehircilik ve iklim değişikliği il müdürlüklerine veya yetkilendirilmiş lisanslı kurum ve kuruluşlara başvurmasıyla yapılabilir. Riskli yapı tespiti yaptırmadan önce mülk sahibinin tapu kayıtları ve kimlik belgeleriyle süreci başlatması gerekir. Başvurular bireysel olarak yapılabileceği gibi, bazı durumlarda hissedarlar birlikte de başvuruda bulunabilir.
Müstakil Evlerde Kentsel Dönüşüm İçin Gerekli Belgeler Nelerdir?
Başvuru sırasında ve sonraki aşamalarda aşağıdaki belgeler istenir. Bu belgelerle birlikte yetkili kuruma yapılan başvurunun ardından, evin fiziksel durumu incelenerek riskli olup olmadığına karar verilir.
- Tapu belgesi (veya hisseli tapu durumunda hissedarların muvafakat belgeleri),
- Nüfus cüzdanı fotokopisi,
- Riskli yapı tespiti için başvuru dilekçesi,
- Yapıya ait yapı ruhsatı ve projeler (varsa),
- Risk tespitini yapacak firmaya verilmek üzere yetkilendirme belgesi.
Müstakil Evler İçin Kentsel Dönüşüm Hibe ve Kredi Desteği (2025)
2025 yılı itibarıyla Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, kentsel dönüşüm kapsamındaki hak sahiplerine çeşitli destekler sunmaktadır. Müstakil evler için de geçerli olan kentsel dönüşüm hibe ve kredi destekleri şunlardır:
Taşınma Yardımı
Riskli yapısı yıkılan ev sahiplerine bir defaya mahsus nakliye ve geçici konaklama giderleri için destek sağlanır.
Kira Yardımı
Yeniden inşa süreci boyunca kirada kalmak zorunda kalanlara aylık belirlenen tutarda kentsel dönüşüm kira desteği verilir.
Dönüşüm Kredisi
Düşük faizli, uzun vadeli kentsel dönüşüm kredi seçenekleri ile yeniden inşa süreci desteklenir.
Hibe Desteği
2025 yılı itibarıyla Bakanlık, yapı başına 200.000 TL’ye kadar karşılıksız kentsel dönüşüm hibe desteği sağlamaktadır. Bu hibe, yapı inşaatında kullanılmak üzere ödenir.
Müstakil Evlerde Riskli Yapı Tespiti Nasıl Yapılır?
Riskli yapı tespiti, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından yetkilendirilmiş kurum ve kuruluşlar (mühendislik firmaları, üniversiteler vb.) tarafından yapılır. Uzman ekipler yapının taşıyıcı sistemini, malzeme dayanıklılığını, temel oturmasını ve deprem güvenliğini değerlendirir. İnceleme sonrasında rapor hazırlanır ve bu rapor, Bakanlığa sunularak yapının riskli olup olmadığına karar verilir.
Eğer yapı riskli olarak belirlenirse, maliklere tebligat gönderilir ve belirlenen süre içinde yapının yıkılması istenir. Malikler bu sürede itiraz hakkına da sahiptir.
Müstakil Evlerde Yıkım ve Adım Adım Yeniden İnşa Süreci
- Riskli yapı raporu alınır ve onaylanır.
- Rapor tapu kayıtlarına işlenir.
- Yıkım kararı alınır ve maliklere bildirilir.
- Gerekli ise boşaltma ve tahliye işlemleri yapılır.
- Yıkım gerçekleştirilir.
- Yeni yapı ruhsatı için proje hazırlanır ve belediyeye sunulur.
- İnşaat süreci başlar.
- Yapı tamamlandıktan sonra iskân (oturma izni) alınarak yeni ev kullanılmaya başlanır.
Tüm bu süreç boyunca Bakanlığın kira yardımı ve kredi desteği gibi imkânlarından yararlanılabilir.
Müstakil Evlerde Kentsel Dönüşüm İçin E-Devlet Başvuru Rehberi
2025 itibarıyla e-Devlet üzerinden kentsel dönüşüm başvuruları kolaylaşmıştır. E-Devlet üzerinden yapılan başvurular, başvuru sahibine büyük kolaylık sağlar ve süreçteki şeffaflığı artırır.
Süreci başlatmak isteyen müstakil ev sahipleri aşağıdaki adımları izleyebilir:
- turkiye.gov.tr adresine giriş yapılır.
- “Kentsel Dönüşüm Bilgilendirme” veya “Riskli Yapı Başvurusu” sekmesi seçilir.
- Gerekli bilgiler ve belgeler sisteme yüklenir.
- Başvuru sonucu sistem üzerinden takip edilebilir.
Köy Yerleşimi ve Müstakil Evlerde Kentsel Dönüşüm Uygulamaları
Köy yerleşimlerinde yer alan müstakil evler de kentsel dönüşüm kapsamında değerlendirilebilir. Ancak burada belediye sınırları dışındaki alanlar söz konusu olduğundan, İl Özel İdareleri veya Bakanlık doğrudan süreci yürütür. Köylerdeki dönüşümde en önemli faktör, yapının tarım alanı veya mera alanı üzerinde bulunmamasıdır. Ruhsatlı ve tapulu yapılar için dönüşüm desteği daha kolay sağlanırken, ruhsatsız yapılar için önce imar affı veya yapı kayıt belgesi gibi işlemler gerekebilir.
Sonuç olarak, müstakil evlerde kentsel dönüşüm, doğru belgeler ve uygun başvuru yöntemleriyle yürütüldüğünde hem güvenli bir yaşam alanı sunar hem de maddi desteklerle kolaylaşan bir sürece dönüşür. Özellikle 2025 yılı itibarıyla sunulan yeni hibe ve kredi destekleri, müstakil ev sahipleri için önemli bir fırsat niteliğindedir.
