İçindekiler
İş güvenliği, iş kazalarını azaltma ve önleme amacıyla karşımıza çıkan bilimsel bir yaklaşımdır. Dünya genelindeki iş sağlığı ve güvenliği ekosisteminde işverenler, çalışanların sağlık ve güvenlik süreçlerinin iyileştirilmesi için uzman rehber ve danışmanlardan (A-B-C sınıfı iş güvenliği uzmanları, iş yeri hekimleri, IOSH, NIBOSH, OSHA vb.) destek almaktadırlar. Bu kişiler ise ulusal ve uluslararası mevzuatlar, standartlar ve sözleşmeleri referans alarak iş yerlerinin standart hale getirilmesine katkıda bulunmaktadırlar.
Her ne kadar iş güvenliği organizasyonları belli bir standarda oturtulmaya çalışılsa da bu konudaki gerekliliklerin ertelenmesinden kaynaklı ihmaller nedeniyle iş kazaları ve meslek hastalıkları ne yazık ki yeterince frenlenememektedir. Belirli bir bilinç düzeyinin oluşmaması, denetim yetersizliği, uygulamalardaki etkinliğin azalması, yüksek maliyetli projelerde yaşanan gecikmeler, yasal süreçlerdeki boşluklar, üretim, imalat ve hizmetlerde kâr marjını yüksek tutma amacıyla hareket edilmesi gibi etkenler de bu duruma zemin hazırlamaktadır.
Yapay Zekâ İş Güvenliğine Nasıl Destek Oluyor?
Sanayi Devrimi, Avrupa’da 18. ve 19. yüzyıllarda yeni buluşların üretime olan etkisi ve buhar gücüyle çalışan makinelerin makineleşmiş endüstriyi doğurması, bu gelişmelerin de Avrupa’daki sermaye birikimini arttırmasıyla meydana gelmiştir (1).
Günümüzün globalleşen dünyasında ise 20. ve 21. yüzyıllarda televizyonun icadından internete uzanan ve nihayetinde bugün duymaya başladığımız blockchain teknolojisi, robotik çalışmalar, gelişmiş ileri düzey algoritmalar ve bunları destekleyen yazılımlar ile yapay zekâ gelişmelerinden iş sağlığı ve güvenliği uygulamaları da payını almaya başlamıştır.
Birçok iş güvenliği faaliyeti, yapay zekâ aracılığıyla kolayca yürütülmektedir. Bu alandaki yazılımların;
- İş yerlerindeki iş güvenliği etkinliklerini ölçme ve değerlendirme,
- Güvenlik aksaklıklarını tespit etme,
- Giyilebilir teknolojilerle sistemin takibini sağlama,
- Anlık veri alışverişini sağlayarak çalışanların ve işyeri koşullarının kontrol mekanizmasını oluşturma gibi önemli yardımları olmaktadır.
Kazanın Tüm Detayları Akıllı Sistemde Yer Alacak
Personelin üzerinde bulunan cihazlardaki yapay zekâ kaynaklı yazılımlar sayesinde, düşme ya da çarpma sonucu rutin çalışma dışına çıkıldığında bu durum, giyilebilir sistem tarafından algılanır ve bağlı olunan amire, ilk yardım ekiplerine ve mobil cihazlara uyarı mesajı gönderilir. Böylece çalışana ilk yardımda bulunulması hususunda daha hızlı hareket edilir. Uyarı mesajının içeriğinde kazanın nerede olduğu, düşme durumunda kaç metre yükseklikten düşüldüğü, kazanın hangi tarih ve saatte yaşandığı gibi bilgiler yer alır. Bu sayede bildirimi alan kişiler, müdahale etmeye gittikleri sırada nasıl bir kazayla karşılaşacaklarını önceden tahmin edebilmektedirler. Ayrıca tamamen üzerlerinde bulunan cihazın inisiyatifine kalmayan çalışanlar, iş kazası yaşadıklarında ya da yaşamak üzere olduklarında da manuel olarak bildirimde bulunabilmektedirler.
Bu uygulamalar reaktif (olay olduktan sonra) önlem alma örnekleri olsa da yapay zekâ uygulamaları, proaktif yaklaşım (olay olmadan önce önlem alma) çalışmalarında da önemli rol oynamaktadır. Örneğin çalışma alanında uygunsuzluk tespit edilmesiyle birlikte kaza meydana gelmeden önce o alanda çalışma yapan personellere giyilebilir teknoloji yardımıyla uyarı gönderilebilmektedir. Bir diğer uygulamada ise kameralar yardımıyla istiflemelerdeki düzen bozuklukları (varil, koli vb. devrilmesi gibi) veya çalışanların Kişisel Koruyucu Donanım (KKD) eksikliklerinin tespit edilmesiyle kamera görüntüleri fotoğraflanarak yetkili amire ve uygunsuzluğu yapan personelin cep telefonuna uygulamalar yardımıyla gönderilebilmektedir.
Prestijli Firmalar İş Güvenliğinde Yapay Zekâya Geçiyor
Microsoft’un 2017 yılında tanıttığı yapay zekâ destekli iş güvenliği uygulaması tanıtım demosu sırasında sisteme bir akıllı telefon ara yüzü üzerinden “Havalı matkap nerede?” sorusu sorulmuştur. Yapay zekâ destekli sistem, inşaat alanını tarayarak havalı matkabı bulmuş ve kullanıcıya yerini göstermiştir (2). Huawei gibi birçok prestijli firmanın 2021 yılı itibarıyla yapay zekâ kaynaklı iş güvenliği uygulamalarına geçişi tamamlanmıştır. Sonuç olarak yapay zekânın, iş güvenliği bağlamında önemli iyileştirmelerle birlikte kazaların ve meslek hastalıklarının önüne geçip, olayları meydana gelmeden önleyerek müdahalelerdeki hızı arttırması gibi nedenlerle şimdiden birçok insanın hayatını kurtaracağı öngörülüyor.
(1) Sanayi Devrimi
(2) Microsoft: Yapay zeka ile iş güvenliği maksimuma çıkacak
