İçindekiler
Coğrafi konumu nedeniyle deprem gerçeğiyle karşı karşıya olan Türkiye, geçmişte bu afet sebebiyle maddi ve manevi anlamda ciddi zararlar gördü. Hâlihazırda depremin gerçekleşmesini engelleyecek bir çözüm olmasa da etkisini azaltmak adına çeşitli önlemler almak, elbette mümkün. Yaşadığımız alanları sağlamlaştırmak ise bu tedbirlerin en birincili olarak karşımıza çıkıyor. Zira yapıların bahsi geçen doğal afete dayanıklı hâle getirilmesiyle birlikte, depremin insan ve toplum hayatına etkisi ciddi anlamda azaltılabiliyor.
Kentsel Dönüşüm Nedir?
Kentsel dönüşüm şeklinde adlandırılan yapıları depreme dayanıklı hâle getirme çalışmaları, özellikle metropollerde birincil ihtiyaç olarak ön plana çıkıyor. Geçmiş dönemlerdeki denetim eksikliğinden faydalanan yapılar bir yana, inşa edildiği dönem sağlam olup yıllar içerisinde ömrünü tamamlayan binalar da ciddi riskleri bünyesinde barındırıyor. Bu nedenle hak sahipleri, en önemlisi hayati risklerini azaltabilmek adına kentsel dönüşüm çalışmalarına odaklanarak pek çok araştırma yapıyor. Bireyler, tüm imkânlardan faydalanabilmek için ilgili ve yetkili kurumlar arasında âdeta mekik dokuyor.
Ülke yönetiminin de önem verdiği ve gündemine alarak ciddi katkı sağladığı kentsel dönüşüm çalışmaları; İstanbul, Ankara ve İzmir gibi metropoller başta olmak üzere pek çok ilde hız kazanmış durumda.
Bu noktada kentsel dönüşüm çalışmalarına hazırlananların veya bu faaliyetleri gerçekleştirenlerin en çok merak ettiği sorulara yanıt aramaya çalışalım.
2022 Kentsel Dönüşüm Kira Yardım Şartları Nelerdir?
Ülke yönetiminin de kentsel dönüşüm konusunda hassas olduğunu belirtmiştik. Şimdi bir örnekle söylemimizi temellendirelim.
T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, mağduriyet oluşmaması adına yaşadığı bina kentsel dönüşüme giren ailelere kira yardımında bulunuyor. Bahse konu yardımdan yararlanmak isteyen bireyler ise gerekli şartları sağlayıp sağlayamadığını araştırmaya başlıyor. Tam da bu noktada adaylara yardımcı olması adına T.C. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı Altyapı ve Kentsel Dönüşüm Hizmetleri Genel Müdürlüğünün hazırladığı Kira Yardımı Kılavuzu bulunuyor.
İlgili kılavuzda öne çıkan, maliklerin ve kiracıların kira yardımı başvurusu şartlarının detayları ise aşağıdaki gibi:
(…)
Maliklerin kira yardımı başvurusu
MADDE 5– (1) Malikler, riskli yapıdaki konut ve işyerleri için kira yardımı başvurusunu aşağıda belirtilen bilgi ve belgelerle yapacaktır.
- a) Başvuru dilekçesi,
- b) Başvuru sahibinin tüzel kişi olması halinde firmayı temsil yetkisine sahip kişiye ait imza sirküleri,
- c) Riskli yapının tahliye edildiğine dair Adres Bilgileri Raporu 2 veya ilgili belediyesinden alınacak yazı,
ç) Tapu belgesi ve Güncel Taşınmaz Kaydı,
- d) Riskli yapının yıkım bilgisinin A.R.A.A.D. Bilgi Sistemine girilmiş olması,
- e) Hak sahibine/vekiline ait T.C. Ziraat Bankası A.Ş. vadesiz TL hesap cüzdanı fotokopisi.
Kiracıların kira yardımı başvurusu
MADDE 6– (1) Riskli yapıda ikamet eden kiracılar, kira yardımı başvurusunu aşağıda belirtilen bilgi ve belgelerle yapacaktır.
- a) Başvuru dilekçesi,
- b) Kiracının, riskli yapı için A.R.A.A.D. Bilgi Sistemi üzerinden Yapı Kimlik Numarası alındığı tarihte riskli yapıda ikamet ettiğine ve riskli yapıyı tahliye ettiğine dair eski ve yeni adreslerini gösteren Adres Bilgileri Raporu,
- c) Riskli yapının yıkım bilgisinin A.R.A.A.D. Bilgi Sistemine girilmiş olması,
- d) Kiracıya/vekiline ait T.C. Ziraat Bankası A.Ş. hesap cüzdanı fotokopisi.
(2) Riskli yapıda işyeri işleten kiracılardan;
- a) Başvuru dilekçesi,
- b) Firmayı temsil yetkisine sahip kişiye ait imza sirküleri,
- c) Kiracının, riskli yapı için A.R.A.A.D. Bilgi Sistemi üzerinden Yapı Kimlik Numarası alındığı tarihte riskli yapıda işyeri işlettiğine ve riskli yapıyı tahliye ettiğine dair Riskli Yapı Tespit Raporu’nda belirtilen adres bilgileri ile uyumlu olacak şekilde eski ve yeni adreslerini gösteren bağlı olduğu odadan alınacak oda sicil kaydı veya vergi dairesinden alınacak yazı (Gerçek kişi mükelleflerden ilgili odalara kayıt yaptırmayan ve adres değişliklerini bildirmeyenlerden, riskli yapıda işyeri işletildiği tarih ile işyerinin tahliye edildiği tarihi belgelemek üzere, ilgili vergi dairesinden alınacak onaylı yazı veya onaylı Yoklama Fişlerindeki tarihler dikkate alınacaktır.),
ç) İşyeri kapatılmışsa kapatıldığına dair ilgili vergi dairesi veya meslek odasından alınacak yazı,
-
d) Riskli yapının yıkım bilgisinin A.R.A.A.D. Bilgi Sistemine girilmiş olması,
-
e) Gerçek/Tüzel kişiye ait T.C. Ziraat Bankası AŞ. vadesiz TL hesap cüzdanı fotokopisi, istenilecektir. Başvuru firma yetkilileri tarafından yapılmış ise, gerçek kişinin TC Kimlik Numarası ve IBAN’ın, başvuru tüzel kişilik adına yapılmış ise Vergi Kimlik Numarası ile IBAN’ın uyumlu olmasına dikkat edilecektir.”
Kılavuzun tamamını inceleyin.
Kentsel Dönüşüm Kredisi Nedir? Kentsel Dönüşüm Kredisi Hesaplama
Adından da belli olacağı üzere kentsel dönüşüm kredisi, riskli yapılarını depreme dayanıklı hâle getirmeyi hedefleyen kişilerce kullanılan bir banka kredisi olarak tanımlanıyor. Bu krediye faiz desteği verilerek, yapısını yenilemek isteyen bireylerin finansal yükünün hafifletilmesi amaçlanıyor. Ancak burada dikkat edilmesi gereken en önemli nokta, kira ve kentsel dönüşüm kredisi desteğinin aynı anda alınamadığı. Yani o aşamada, desteklerden sadece birinin seçilerek ilerlenmesi gerekiyor.
Kentsel dönüşüm kredisi veren bankaların internet sitesini veya şubelerini ziyaret ederek bu krediler hakkında hesaplama yapmak ve detaylı bilgi almak mümkün.
Kaç Yıllık Binalar Kentsel Dönüşüme Giriyor?
6306 Sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkındaki Kentsel Dönüşüm Kanunu’nda kentsel dönüşüme girecek yapıların yaşıyla ilgili bir kısıtlama bulunmuyor. Burada devreye giren en önemli husus, binaların gerekli testlerden sonra “riskli yapı” statüsü kazanması… Türkiye’de 1999’dan sonra yapı standartlarının düzenlenmesi sebebiyle, bu tarihten önce inşa edilen binaların çoğu riskli tespit ediliyor. Özetle kanunda herhangi bir süre kıstası bulunmasa da genel kabul görülen zaman, ortalama 30 yıl gibi bir süre. Muhakkak sağlamlık durumu yapıdan yapıya değiştiği için en doğru kararı uzmanlar verebilir.
Kentsel Dönüşüm Ne Kadara Mal Olur? Kentsel Dönüşüm İçin Ev Sahipleri Ödeme Yapacak mı?
Kentsel dönüşümün maliklere maliyeti ve ödeme planı; üstlenici ile yapılan anlaşma, projenin büyüklüğü, içerisindeki bölüm sayısı ve lokasyonu gibi pek çok nedenden dolayı değişkenlik gösterebiliyor. Bu nedenle net bir rakam verebilmek pek mümkün değil. Ancak kamunun kentsel dönüşüm projeleri için sağladığı kolaylıklar, yükleniciler ve malikler açısından kayda değer bir maliyet avantajı sağlıyor.
Kentsel Dönüşüm Anlaşması Sağlanamazsa Ne Olur?
Kentsel dönüşüm için riskli olduğu tespit edilen yapıların öncelikle yıkımına karar veriliyor. Yıkımın ardından inşaatın başlaması için arsa üzerinde hak sahibi olan taraflar arasında öncelikle tam anlaşma sağlanması hedefleniyor. Çeşitli sebeplerle anlaşmanın sağlanamaması hâlinde üçte iki karara bakılıyor, bu çoğunluğun sağlanması durumunda kabul etmeyen kısmın payları rayiç bedelin aşağısında olmamak kaydıyla diğer paydaşlara açık arttırma ile satılıyor. Söz konusu satışın gerçekleşmemesi senaryosunda anlaşmaya katılmayanların payları, T.C. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından satın alınıyor. Son ihtimal olan kentsel dönüşümde üçte iki çoğunluğun sağlanamaması hâlinde ise Bakanlık, belediyeler yahut Toplu Konut İdaresi Başkanlığı (TOKİ) ilgili bölgeye kamulaştırma yapabiliyor.
Kaynak:
AFET RİSKİ ALTINDAKİ ALANLARIN DÖNÜŞTÜRÜLMESİ HAKKINDA KANUN
